İngilizcesi “cryptocurrency” olan Türkçe’ye ise “dijital para birimi” ya da “sanal para” olarak çevrilen para birimi, bugüne dek varlığını fırtınalı bir şekilde sürdürdü.
Teknoloji ile arası iyi olanların bile Bitcoin konusunda kafaları karışık. Gündemdeki en önemli konulardan biri olan Bitcoin, sık sık yatırımcıları, girişimcileri ve borsa yatırımcılarını karşı karşıya getiriyor.
Bitcoin kısaca; merkezi bir yönetim, hükümet ya da banka tarafından kontrol edilmeyen dijital bir para birimidir (Şu anda 800’den fazla dijital para birimi mevcut). Bitcoin ‘madenci’ler tarafından yaratılıyor. Bu madenciler, yüksek özellikli bilgisayarlar ve bazı programlarla bitcoin üretebiliyorlar. Bu kişiler aynı zamanda dijital para ağının güvenliğini de sağlıyorlar. Bitcoin destekçileri, dijital para ağındaki işlemlerin geleneksel yöntemlere göre çok daha güvenli olduğunu savunuyor. Bunun sebebi, tüm transfer işlemlerini kronolojik olarak kaydetmeyi sağlayan blok zincir (blockchain) teknolojiinin kullanılıyor olması.
Bitcoin sadece sekiz buçuk yaşında olmasına rağmen, piyasadaki en eski ve en değerli dijital para birimi. Sıkıntılı ve tartışmalı geçen bu kısa sürede bitcoin, geniş bir destekçi grubuna sahip olmayı başardı.
Bitcoin’in Doğuşu
Bitcoin’in izleri, Satoshi Nakamoto takma adı ile tanınan yaratıcısının yayımladığı, dijital para kavramının ispatı ile 2008 yılına dek uzanıyor. İspat, 2009 yılında “cryptocurrency” e-posta listesine gönderilerek paylaşıldı. Nakamoto 2010 yılında projeden ayrılarak kayıplara karıştı fakat diğer geliştiriciler işi devralarak devam etti. Bitcoin’in doğum günü, Nakamoto’nun ilk 50 birimi ürettiği 3 Ocak günü olarak biliniyor.
Yaratıcısının Kim Olduğu Hala Belirsizliğini Koruyor
Bitcoin’in yaratıcısının kimliği hiçbir zaman netleşmedi. 2014 yılında Newsweek dergisi Bitcoin’in yaratıcısını bulduğunu iddia etti. İddiaya konu olan, Kaliforniya’da yaşayan Dorian Satoshi Nakamoto ise bunu sert bir şekilde reddetti. 2015 yılında Avustralyalı Craig Wright ise, Bitcoin’in mucidi olduğunu söylese de, iddiasını kanıtlayabilecek herhangi bir delil ortaya koyamadı. Nakamoto her kimse çok zengin olduğu kesin. Zira dijital para biriminin ilk zamanlarında bir milyon civarında Bitcoin ürettiği düşünülüyor.
Pahalı Bir Pizza
Bitcoin ile yapılan ilk işlem 22 Mayıs 2010’da gerçekleştirildi. Laszlo Hanyecz olduğu öğrenilen bilgisayar programcısı, 10 bin bitcoin karşılığında pizza satın aldı. 10.000 bitcoin’in 2017 Kasım ayı sonu itibariyle değeri yaklaşık 99 milyon dolar, yani 380 milyon TL’nin üzerinde.
Bitcoin’lerinizi Harcayabilirsiniz
Aksi düşünülse de, insanlar bitcoin ile alışveriş yapmayı sürdürüyor. Dijital para ile ödeme kabul eden en büyük firmalar ise; Overstock.com, Expedia, Newegg ve Dish.
Bitcoin Federal Bürosu
En fazla bitcoin’e sahip olanlar arasından bir dönem Amerika Birleşik Devletleri de bulunuyordu. 2013 yılında İpek Yolu (Silk Road) isimli karanlık İnternet’teki uyuşturucu vb. yasa dışı alışveriş sitesini kapatan FBI (Federal Soruşturma Bürosu), sitenin kontrolündeki dijital cüzdanlara da el koydu. Bu cüzdanlardan birinde 144 bin bitcoin bulunuyordu.
Büyük Gerileme
2014 yılının başlarında, hacklendiği iddia edilen bitcoin borsası Japon Mt. Gox nedeniyle büyük bir düşüş yaşadı. O dönemki kur ile 460 milyon dolar değerindeki bitcoin çalındı. Bu devasa kaybın ardından, dijital paranın ne kadar güvenli olduğu sorusu kafalarda yer etti.
Milyarderlerin Duruşu
Dünyanın önde gelen yatırımcılarından Warren Buffet CNBC’ye verdiği bir röportajda bitcoin için “Uzak durun, bitcoin tam anlamıyla bir serap.” diyor ve bu kadar değerli olmasının saçma olduğunu belirtiyor. JPMorgan’ın Yönetim Kurulu Başkanı Jamie Dimon da bitcoin için benzer şeyler düşünüyor. Dimon: Yoktan var edilen bir para biriminin olduğu bir yerde iş yapamazsınız. Asla iyi bir şekilde sonuçlanmaz.
Öte yandan tüm milyarderler bu görüşleri savunmuyor. Mark Cuban, bitcoin’in değerinin şişirildiğini düşünmesine rağmen, yakın zamanda yatırım yaptığını belirtti. Richard Branson ise bu konuda daha iyimser bir bakış açısına sahip.
Bitcoin ile Köşeyi Dönenler
Diğer kayda değer bitcoin yatırımcıları ise Cameron ve Tyler Winklevoss kardeşler (Harvard mezunu ikizler, Mark Zuckerberg’i kendi fikirleri olduğunu iddia ettikleri Facebook’u çalmakla suçlayıp dava açmışlardı.). İkizler 2013 yılında 11 milyon dolarlık bitcoin aldılar. Bu o dönem piyasada bulunan bitcoinlerin yüzde 1’ine tekabül ediyordu. 2017 sonlarına yaklaşırken bitcoin’in 15 bin doların üzerine çıkmasıyla, ikizler ilk bitcoin milyarderi olarak tarihe geçti. İkizler bitcoin için ticaret fonu açmak istedi fakat, bunun için yaptıkları başvuru reddedildi.
Bir diğer yatırımcı ise girişimci Erik Finman. Finman heniz 14 yaşındayken bitcoin’e 1000 dolar yatırdı. Erik Finman şimdi ise bir milyoner.
Ünlüler de İstekli
Dünyaca ünlü isimler de dijital para konusunda hevesliler. Aktrist Gwyneth Paltrow “Abra” isimli bitcoin cüzdanını önerirken, Ashton Kutcher, Nas ve Floyd Mayweather bitcoin’e yatırım yaptı.
Büyük Bir Finansal Kurumdan Destek
2017 Ağustos’unda, Fidelity isimli yatırım firması, bitcoin ve diğer dijital para birimleri konusunda kendini diğer finans kurumlarından farklı bir şekilde mevzilendirdi. Firma müşterilerinin bitcoin hesaplarını da internet sitelerinden takip edebilmelerini sağladı. Firmanın Başkan yardımcısı Hadley Stern, bunun bir çeşit deney olduğunu, bu sayede dijital para ile ilgili daha çok şey öğrenmeyi ve müşterilerinin dijital parayı nasıl kullandığını görmeyi umduklarını söyledi.
Zorlu Yol Ayrımı
1 Ağustos 2017’de, saniyede yapılabilecek işlem sınırı gibi sorunlar nedeniyle önemli bir yol ayrımına geldi. Dijital para birimi ikiye bölünerek Bitcoin Cash’i meydana getirdi. PCMag’den Rob Marvin bu durumu şöyle açıklıyor; Bitcoin’deki yol ayrımı, neyin daha önemli olduğu ile ilgili temel ideolojik bir ayrım. Bir yanda merkezi olmayan, bağımsız bitcoin ağı, diğer tarafta ise işlem hızını arttırarak dijital para birimini daha görünür ve kullanılabilir hale getirmek.
Bitcoin Cash, bitcoin’e nazaran daha büyük hacim ve hızlı işlem sunuyor.
Hayret Verici
2017’nin sonlarına yaklaşırken bitcoin’in değeri 67.000 Türk Lirası’na yaklaştı. Piyasada ise 16.7 milyon bitcoin bulunuyor. Bu miktar, Borsa İstanbul’daki tüm şirketlerin değerinden daha fazla.
