Çilek yetiştiriciliğine başlamak ödüllendiricidir ancak zorlukları olduğundan hazırlıklarınızı dikkatli bir biçimde yapmanız gerekir. Girişiminizin başarılı olması için işinizle ilgili gerekli bütün yönleri kapsayan bir iş planı hazırlamanız hayati önem taşır. İş planında; bahçe düzeni, yetiştirme programı, ekilecek çileklerin türleri, pazarlama stratejisi ve finansal analiz yer almalıdır.
Çilek yetiştiriciliği yaparak güzel para kazanmak istiyorsanız rehber niteliğindeki bu yazımızı sonuna kadar okumanızı şiddetle tavsiye ediyoruz.
Çilek türünü seçmek
1 – İhtiyaçlarınız için uygun olan çilek türüne karar verin. Yaz üretimi çilekler ve yediveren çilekler olmak üzere iki temel tür vardır. Yaz üretimi çilekler yaz başı, yaz ortası ve yaz sonu bitkileridir. Her çilek grubunun içinde bir sürü çeşit vardır ve bazıları oldukça bölgeseldir. Bu yüzden yerli üreticilerden tavsiyeler alın. Genel olarak, çeşitlerden bazıları:
Yediveren veya kalıcı çilek bitkisi: Bunlar en popüler çileklerdir çünkü beş yıl veya daha fazla süreyle büyümeye devam ederler. Yıl boyunca meyve üretirler ( dışarıda ılıman iklimler ve içeride kapta daha soğuk alanlarda ). Devamlı üretim istiyorsanız her ikisi de iyi seçimlerdir.
Haziran ayında meyve veren: Bu bitki ekim zamanına bağlı olarak yaz başında ve ortasında çok miktarda meyve üretir ( yaz mahsulleri ekimden sonra yaklaşık iki ay meyve üretir). Hasadınızı pişirecekseniz ve/veya donduracaksanız bu çeşitten alabilirsiniz.
Nötr gün çilek bitkisi: Bunlar yediverene benzer ancak yıl boyunca daha az sayıda çilek üretirler. Taze çilek yemek istiyorsanız bu en ideal çeşittir.
Alpine çilekler: Bu çilek bitkisi en küçük çilek türlerinden biridir. Meyve küçüktür ancak çok lezzetlidir ve çilek reçeli yapımı için en ideal türdür.
2 – Bitkileri bulun. Seraların birçoğu çilek fidesi stoklar ancak özel bir tür istiyorsanız online araştırma yapmanız gerekebilir. Yaşadığınız yerin koşullarına uygun çilek türlerini öğrenmek için yerli bahçe merkezlerinden tavsiye alabilirsiniz.
Çilek fidesini toprağa veya kaba dikmeden hemen önce alın. Dükkandan satın alınmış saksılarda uzun süre tutmanız köklerin düğümlenmesine, sağlıksız olmasına ve dirençlerini kaybetmesine neden olur.
3 – Hastalık belirtilerini her zaman denetleyin. Çilek fidelerinin yaprakları canlı yeşil olmalıdır ve lekeler, kahverengi kenarlar veya solmuş uçlar olmamalıdır.
Hastalıklara karşı dayanıklı bitkilerden alın. Bu seçenek daha pahalı olsa da bu bitkiler çilek fidelerinin duyarlı olduğu sayısız mantarsı hastalığa karşı koyabilirler.
4 – Çileklerinizi nerede yetiştireceğinize karar verin. Çilekler ihtiyaçları olan toprağı ve gübreyi verdiğiniz zaman tarlalarda da kaplarda da mutlu olurlar. Sahip olduğunuz alana ve bulunduğunuz bölgenin sıcaklığına göre bu size kalmıştır. Örneğin tüm yıl boyunca soğuk iklimde çilek yetiştirmek istiyorsanız, farklı mevsimlerde içeriye ve dışarıya kolayca taşıyabilmek için kaplara ekin.
Çileğin anatomisi
1 – Çilekler kök gövdesinden ya da taç kısmından büyürler. Burası kökler başlamadan önceki bölümdür. İster tarlaya ekin ister kaba koyun taç kısmı çilek ekilirken kapatılmaz. Ancak çok açıkta da kalmamalıdır. Taç kısmının toprağın biraz üstünde olduğundan emin olmak için her zaman kontrol edin.
2 – Meyvenin dışında çilek tohumları bulabilirsiniz. Bu tohumlar için alışılmamış bir yerdir ancak çileği enteresan yapan da budur. Tohumdan yetiştirmek gibi bir niyetiniz varsa bu oldukça zordur çünkü bitkinin meyve vermesi bir yıl sürer.
Bahçede çilek yetiştirmek
1 – Çilekleri doğru zamanda ekin
Bu seçtiğiniz çilek türüne göre değişeceğinden etiketi okuyun veya bitkiyi aldığınız satıcıya danışın.
Fazla meyve veren çilek türleri yaz aylarında, çoğunlukla yaz mevsiminin ikinci ayında ve son ayında, ekilmelidir.
Alpine çilekleri ilkbaharın ikinci ve üçüncü aylarında ekilir.
Kalıcı çilekler kış ekimindense sonbahar ekimlerinde fayda sağlar çünkü yeni araziye alışmak için zaman kazanırlar ve kök sistemi sağlıklı bir şekilde gelişir. Bu ekim zamanı ılıman iklim bölgelerindeki bahçeler içinde uygundur.
2 – Ilık ve güneşli yerleri seçin. Çilekler gölgenin olmadığı doğrudan güneş ışığı alan alanları severler. Minimal düzeyde rüzgarı da severler. Kısmı gölgede çilek fidesi çilekler üretir ancak mahsul tam güneş kadar çabuk üremez.
3 – Toprağı kazın.Toprağı zenginleştirmek için kompost ekleyin ve otların kökleri de dahil bütün otları temizleyin
Çilekler en çok zengin toprağı severler. Toprak ağır kil veya zayıf kum olursa iyi çözünmüş organik materyal ekleyin. Dikimden sonra malçlamak yüzey toprağını korur ve çilekleri temiz tutar.
Toprak çok asidikse ekimden önce dolomit ekleyin.
4 – Çilek fidesini aldığınız saksıdan çıkartın. Kök yumağının suyu çekmesi için bir kova suya yerleştirin. Bu saksıdan toprağa geçişi kolaylaştırır ve köklerin yeteri kadar nemli olmasını sağlar.
5 – Toprağa delik açın. Çilek fidesini deliğe dikin, taç kısmı toprak çizgisinin üstünde kalsın.
6 – Toprağı ve çileğin kökünü nazikçe bastırın
7 – Başka çilek fideleriniz varsa aynı şekilde dikmeye devam edin. Her fide 35–40 santim uzaklıkta olmalıdır. Sıra halinde ekecekseniz çilekler arasında 90 santim olmalıdır.
8 – Düzenli olarak sulayın. Ancak suyu abartmayın. Sığ köklerin sıcak havada suya ihtiyacı vardır ancak sırılsıklam da olmamalıdır. Toprağın kuraklaşmasını engelleyin ancak çamurlaşmasına da izin vermeyin.
Bitkinin taç bölgesini sulayın. Meyveyi sulamayın.
9 – Beslenmeyi sağlamak için likit gübre kullanın. Çileklere uyacak bir gübre seçin.
Suda çözünen gübre verilen çilek fidelerindeki azotun yüksek olması meyve yerine yaprakların çıkmasına neden olur. Bu tür gübre kullanacaksanız uygulamayı minimuma indirin.
10 – İlk çiçekleri koparın. İlk çiçekleri koparmanız çilek fidesinin daha güçlü bir biçimde büyümesini ve kök sisteminin daha güçlü olmasını sağlar. Sonraki çiçeklerin büyümesine izin verin.
Yan filizlerin de koparılması gerekir. Yan filizler çilek fidesinin enerjisini tüketeceğinden bitki iyice yerleşene kadar kontrolünüz altında olmalıdırlar. Çilekleri bahçede büyütecekseniz daha sonra yeni bitkiler çıkması için bir tanesini bırakın ancak birden fazla olmasın veya zayıflamış olmasın.
11 – Düzenli olarak kontrol edin. Çilek çiçeklerinin meyveye döndüğünün ilk işaretleri küçük yeşil çileklerdir. Bunlar büyümeye devam edeceklerdir ve kırmızıya döneceklerdir.
Kuşlarla da ilgilenmeniz gerekebilir. Kuşlar çilekleri severler ve çilekleri aşırdıklarını fark ederseniz bariyer oluşturmanız gerekir. Bitkilerin üzerine geçirmek için bahçe ağı/çilek filesi kullanabilirsiniz. Bu kuşların çilekleri almasını engelleyecektir. Kuşlar çok açgözlü değilse birazını onlara bırakabilir geri kalanı da kendiniz alabilirsiniz.
12 – Çilekleri toplayın. Bütün çilekler kırmızı olduğunda toplanmaya hazırdırlar. Bir kase veya çilek sepeti alın ve çilekleri toplayın.
Taze taze yemeden önce çileklerinizi hızlı ve nazik bir biçimde soğuk suda yıkayın.
13 – Bitkilerle ilgilenmeye devam edin. Çilekler zorludur ve yıldan yıla meyve üretmeye devam edeceklerdir. Ilıman iklim bölgelerinde kışlama için otları, sapları vb. şeyleri temizleyin ve kendi kendine büyümesi için bırakın. Yaşadığınız yerde kar yağıyorsa kap çilekler kullanın ve içeriye taşıyın.
Bitkilere zarar veren virüs problemleri ile mücadele ettiyseniz her iki yılda bir çilek stoklarını değiştirin. Eski stoğu tamamen atın ve virüssüz yeni stok alın.
Kapta çilek yetiştirmek
Çileklerin kökleri oldukça sığ olduğundan hem içeride hem de dışarıda saksılarda büyütmek kolaydır. Çileklerinizi balkona, bahçe avlusuna veya güneşli bir pencerenin önüne koyabilirsiniz. Saksı çilekleri yılın her zamanı ekilse de ilkbaharda ekmeniz daha uygun olacaktır.
1 – Drenaj delikleri olan bir ekim kabı seçin. Biden çok açıklığı olan özel çilek saksılarından alabilirsiniz ancak bu çokta gerekli değildir. Çilekler toprağı iyi olan yeteri kadar güneş alan her kapta büyüyebilirler ve meyve üretebilirler.
Kabın tabanına engebeli terakota veya seramikler veya büyük çakıllar/küçük taşlar koyun. Bunlar drenajın iyi olmasına yardımcı olacaktır.
2 – Saksının üçte ikisini saksı karışımı ile doldurun. Çilek saksısı en az 18” çapında olmalıdır. Çileklerin kökleri sığ olsa bile genişlemek için alana ihtiyacı olan filizler üretirler.
Çilekler pH seviyesi 5.3 – 6.5 olan toprakta gelişeceğinden bu oranda olan bir saksı toprağı seçin. Her ay bir avuç kompost eklemek toprağı zenginleştirmek için iyi bir fikirdir.
Çilekleri uzun, dar ve sırsız kavanozda büyütecekseniz toprağı eklemeden önce çeyrek turba yapan yosun ekleyin. Bu sayede kavanozun nem tutuşu artar.
Askılı çiçek sepetinde büyütecekseniz sepeti sfagnum yosunu ile kaplayın ve turbalı toprak kullanın. Bu nemi tutar. Sfagnum yosunu bitkinin saksının dışına doğru büyümesini de sağlar.
3 – Su, saksının altından akmaya başlayana kadar toprağı sulayın. Daha sonra 1” (25.4 mm) uzunluğunda 5 veya 6 tane toprak yığını yapın. Filizlerin rahatça gezinebilmesi için yığınların arası en az 6” (152.4 mm) olsun.
4 – Bitkiyi fide saksısından nazik bir biçimde çıkartın. Bitki sıkışıp kalmışsa kabı makasla kesin. Hassas kökleri parmaklarınızla ayırırken ekstra toprağı dikkatli bir biçimde sallayın.
5 – Kova veya başka bir kabı su ile doldurun. Çilek köklerini bir saat suda tutun ki kendilerini sulu tutacak kadar suyu absorbe etsinler.
6 – Bitkileri sudan çıkarın ve her toprak tümseğinin üstüne bitki yerleştirin. Kökleri düzenleyin ki tümseklerin yanlarına doğru genişleyebilsinler.
7 – Saksıyı daha çok toprak ile doldurun, toprağı bitkilerin taçlarının seviyesine getirin
8 – Bitkiyi düzgün bir şekilde sulayın. Saksının altından su akmaya başlayana kadar sulamaya devam edin ( gerekirse toprak ekleyin – kapsamlı sulama hava ceplerini çökertir ve toprak seviyesini düşürür) .
Toprağın aşınmasını engellemek için püskürtücülü sulama kabı kullanın.
9 – Tamamdır. Kap dışarıda veya içeride ılık ve güneşli bir yere yerleştirilebilir.
10 – Hazır olduğunda hasat edin. Birkaç tane birikmesini bekleyin veya olgunlaşmadan yiyin. Ne kadar hasat edeceğiniz kabın ölçüsüne ve ne kadar zamandır yetiştirdiğinize bağlı olarak değişecektir.
Tohumdan çilek yetiştirmeye başlamak
Çilek çoğunlukla fidandan yetiştirilse bile tohumdan yetiştirmekte mümkündür.
1 – Online kaynaklardan veya fidanlıklardan tohumlar alın
2 – Bir kabı toprak ve su ile doldurun
3 – Toprakta 1/4″ (6 mm) delikler yapmak için parmağınızı kullanın. Delikler 6” (152.4 mm) uzaklıkta olsun.
4 – Her deliğe üç tohum koyun. Tohumlar küçüktür; bazı insanlar tohumları paketten toprağa koymak için cımbız kullanırlar.
5 – Tohumların üstünü kapatın. Her tohum deliğini toprakla kapatın. Parmağınızla toprağa bastırabilirsiniz. Çok sert bastırmayın çünkü bu toprağın sıkışmasına ve tohumların ortaya çıkmasının zorlaşmasına neden olur.
6 – Saksının üstünü kaplamak için streç film kullanın. Bu tohumlar çimlenirken toprağın nemli kalmasını sağlar.
7 – Saksıyı güneşli bir yere koyun. Çilekler ışık alan ılık yerlerden faydalanırlar. Kış boyunca saksıyı radyatörün yanına veya diğer ısı kaynaklarının yanına koyun.
8 – Tohumları sulayın. Toprak nemli olsun ancak vıcık vıcıkta olmasın. Kurumadığından emin olmak için toprağı her gün kontrol edin.
9 – Tohumlar filizlendiğinde streç filmi kaldırın. Fideler plastiğin tepesine ulaştığında büyümeye devam etmek için yere ihtiyaçları olacağından plastiği kaldırmanız gerekir. Plastiği kaldırdığınızda toprak daha hızla kuruyacağından her gün kuruluğunu kontrol etmeniz gerekir.
10 – Tohumlar filizledikten sonra bitkiyi inceltin. Uçlarını alarak veya daha küçük olanları kırparak bunu yapabilirsiniz. Kalan bitkiler arasında 6” (152.4 mm) boşluk olsun.
Yan filizlerden çilek yetiştirmek
Yan filizler ana bitkiden çıkan filizlerdir. Bütün amaçları yeni bitkiler üretmektir. Bir sonraki yılın çileklerini büyütmek için kullanılırlar.
1 – Kabı toprakla doldurun. Dördüncü yan filizi verenin yanına yerleştirin.
2 – Yan filizi alın ve toprağa yerleştirin. Ana bitkiye bağlı olanı bırakın ve sadece yan filizin bölümünü kaplayın. Dengede tutmak için diğer tarafın saksının dışına çıkması gerekir.
3 – Yan filizin en az bir ay bu şekilde bağlı kalmasını sağlayın. Bu süre boyunca düzenli olarak her ikisini de sulayın. Bu toprağın nemli kalmasını sağlayacaktır ve kökü büyümeye teşvik edecektir.
4 – Yan filizi ana bitkiden ayırın. Bir ay sonra temiz veya sterilize edilmiş bir bahçe makası ile yan filizi ana bitkiden ayırın.
Yıl boyunca çilek takvimi
Çilek türüne göre düzenlemeler yapmanız gerekiyor.
Kış başı ( Aralık – Ocak ) : Çilekleri otlardan temizleyin, küflenmeye neden olacak her şeyi ortadan kaldırın.
Kış sonu ( Ocak – Şubat) : Tohumların bu zamanda ekilmesi gerekiyor.
İlkbahar başı ( Mart – Nisan) : Yeni çilekler ekmek için yeri hazırlayın. Var olan çilekleri gübreleyin.
İlkbahar sonu ( Nisan – Mayıs ) : Yediveren çilekleri ekin. Hala soğuksa üstlerinin örtülmesi gerekebilir ancak polenleşme için ılık günlerde üstlerinin açılması gerekir. Yan filizleri ve ilk çiçekleri temizleyin.
Yaz başı ( Haziran – Temmuz ) : Çileklerin etrafını malçlayın. Sulak olsun ve kuşlardan koruyun. Hastalıklı ve sağlıksız görünen bitkileri temizleyin. Erken meyve verenleri hasat edin. Yeni bitkiler üretin.
Yaz sonu ( Temmuz – Ağustos ) : Sulamaya ve çoğaltmaya devam edin. Mevsimin ortalarından sonuna doğru hasat edin. Reçel yapın.
Sonbahar başı ( Eylül – Ekim ) : Bitkinin eski veya seyrek parçalarını kesin. Kış için gübreleyin. Üretmeye devam etmek için her çileği hasat edin.
Sonbahar sonu ( Ekim – Kasım ) : Kış için kalıcı çeşitlere çeki düzen verin.
İpuçları
Saksının bitki için yeterli büyüklükte olduğundan emin olun. Köklerin saksının altındaki drenaj deliklerinden çıktığını görürseniz daha büyük saksıya alın.
Çilek fidelerinin birçoğu 4 ila 6 yıl sonra meyve üretmeyi bırakır.
Kuşlarda çilekleri sizin kadar sever. Meyveleriniz bu tüylü arkadaşlar tarafından yeniyorsa bitkilerin üzerine file serin veya bitkileri sıkıştırmadan saksının üstüne dikkatli bir biçimde kümes teli yerleştirin.
Olgunlaştıkları anda meyveleri hasat edin. Toprağın üzerinde uzun süre kalan çilekler çürürler.
Birkaç tutam kahve telvesi eklemeniz azot seviyesini arttırır. Bitkinin yaprakları soluk yeşilse kahve telvesi koyun.
Çilekler kendi kendini tozlayabilirler.
Kendi meyvenizin tohumundan çilekler yetiştirmek harika bir fikir gibi görünebilir. Küçük, ekşi ve orijinali kadar sevimli olmayan çilekler yetiştirebilirsiniz. Dükkanlardan tohum almak daha mantıklı bir seçenektir.
Çilek bitkilerinin birçoğu yavaş salınımlı gübreden faydalanır; gübre karıştırılmış saksı topraklarından alabilirsiniz veya gübreyi ayrı alabilir ve toprağa ekleyebilirsiniz.
Çilekleri askılı çiçek sepetine veya çilek saksısına ekecekseniz bitkinin arkasından yeteri kadar güneş ışığı alması için kabı döndürmeyi unutmayın.
Uyarılar
Çilekler virüsler ve çürüklerde dahil sayısız hastalıktan dolayı sıkıntı çekerler. Hızlı ve doğru tedavi ile kurtulabilirler ancak çoğu durumda gözden çıkarılmaları ve taze bitkilerle yeniden başlanması gerekir. Botrytis ve yaprak lekesi tipik mantar hastalıklarıyken külleme bir diğer problemdir.
Saksıdaki çilekler fazla sulamak çok kolaydır. Bitkiniz kötü durumdaysa mağlup gibi hissetmeyin. Bir tane daha alın ve gelecek yıl bir kere daha deneyin.
İhtiyacınız olanlar
- Başlangıç bitkisi veya çilek tohumları
- Arazi veya saksılar
- Yavaş salınımlı gübre
- Streç film ( tohumdan başlayacaksanız )
- Çilek ağı/filesi
- Sulama sistemi
Yetiştirilen çilekler nasıl pazarlanır?
Yetiştirdiğiniz çilekleri imkanlarınız ölçüsünde farklı şekillerde pazarlayabilirsiniz. Direkt kendiniz de satabileceğiniz gibi toptan satışını da yapabilirsiniz. Kazancınızın yapacağınız satış şekline göre değişkenlik göstereceğini unutmayın.
Çilek yetiştiriciliği konusunda daha detaylı bilgi almak için yazımıza yorum bırakabilir veya bizimle iletişime geçebilirsiniz.
İlginizi çekebilir
Mantar yetiştiriciliği yapmak için tıklayınız.
Guava meyvesi yetiştirmek için tıklayınız.
Kurt üzümü yetiştirmek için tıklayınız.
