Paraya sıkıştığınız günlerde kenara ayırdığınız beş kuruşunuz bile olmadığını fark etmek sinir bozucu değil mi?
İster az kazanın ister çok, önemli olan elinizdeki parayı akıllıca harcayabilmek. Para harcarken akıllı davranırsanız yatırımınızın ve emeğinizin karşılığını alırsınız.
Aşağıdaki tavsiyelere uyarak hem masraflarınızı kısabilir hem de alışveriş alışkanlıklarınızı daha güvenli bir yaklaşımla düzenleyebilirsiniz.
Kural 1: Para harcamanın temelleri
1.Bir bütçe belirleyin. Gelir ve giderlerinizin hesabını tutun ki maddi durumunuzun net tablosunu görmek mümkün olsun. Herhangi bir şey satın alır almaz not defterinize yazın veya her alışverişin fişini saklayın. Her ay faturalarınızı gözden geçirin ve bu giderleri de bütçenize ekleyin.
- Satın aldıklarınızı sınıflandırarak düzenleyin. (gıda, giyim, eğlence, vs). Her ayı en yüksek tutarla kapatan kategori hangisiyse (veya hiç beklenmedik şekilde fazla gelen meblağlar hangisiyse) işte bu kategorideki masrafları kısmak doğru bir hedef olabilir.
- Bir süre giderlerinizin hesabınız tuttuktan sonra her kategori için aylık veya haftalık bir bütçe belirleyin. Bu bütçelerin genel toplamı, aylık gelirinizden daha az bir tutara denk gelsin ki kenara biraz para koyun.
2.Satın alacağınız şeyleri önceden planlayın. Üzerine düşünmeden aldığınız anlık kararlar masraflarınızı şişirebilir. Evde vaktiniz varken ihtiyaç listenizi yapın.
- Alışverişten önce çarşıya çıkıp fiyatlara bir göz atın. Aynı ürün kategorisinde farklı fiyatlar sunan alternatifleri ve satıldığı mağazaları not alın. Hiçbir şey satın almadan eve dönün ve neler almanız gerektiğine sakin kafayla karar verin. Mağazada geçirdiğiniz süre ne kadar kısa olursa ve hedefe ne kadar odaklanırsanız o kadar az para harcarsınız.
- Satın alacağınız her şey için çok önemli bir karar alıyormuş gibi davranırsanırsanız daha akıllıca seçimler yaparsınız.
- Bedeva dağıtılan promosyon ürünlerini almayın veya eğlence olsun diye bir ürünü denemeyin. Almaya niyetiniz olmasa bile, ürün denemek acele karar vermenize ve etraflıca düşünmeden alışveriş yapmanıza yol açabilir.
3. Satın alma dürtüsüne yenilmeyin. Satın almadan önce etraflıca hesap yapmak ne kadar mantıklıysa, alışveriş sırasında anlık kararlar vermek de o kadar fecidir. Alışveriş sırasında yanlış kararlar vermemek için şu adımları takip edin:
- Vakit öldürmek için mağazalarda dolanmayın. Eğer sadece alışveriş yapmak eğlenceli olduğu için bir şeyler satın alıyorsanız bunun sonucunda bir sürü gereksiz ıvır zıvırınız olur.
- Muhakeme yeteneğinizin kısıtlı olduğu durumlarda hiçbir şey satın almayın. Alkol veya uykusuzluk, mantıklı karar verme yeteneğinizi olumsuz etkiler. Eğer ihtiyaç listesine sadık kalamayan biriyseniz açken alışveriş yapmak veya yüksek sesli müzik dinlemek bile tavsiye edilmez.
4.Alışverişe yalnız çıkın. Alışveriş yapmayı seven arkadaşlarınız, çocuklar, hatta zevkine güvendiğiniz fazladan tek bir kişi bile sizi fazla para harcamaya sevk edebilir.
- Satış görevlilerine fikir sormayın. Eğer öğrenmeniz gereken şeyler varsa onlarla diyalog kurun ama satın alıma dair hiçbir öneriye kulak vermeyin. Eğer sizi yalnız bırakmazlarsa mağazadan çıkın ve kararınızı vermek üzere başka bir zaman tekrar uğrayın.
5.Ödemenizin tamamını nakit olarak yapın. Kredi kartları ve nakit kartlar iki sebeple fazla harcamaya sebep olur: elle tutulur bir para vermediğiniz için normalde sahip olduğunuz paradan çok daha fazlasını harcarsınız çünkü gerçekten para harcamış hissine kapılmazsınız. Benzer şekilde, taksit ertelemek gibi seçenekler sizi borç altına sokar ve bir süre sonra harcadığınız paranın hesabını tutamazsınız.
- İhtiyacınızdan fazla para taşımayın. Eğer yanınızda fazladan para bulunmazsa para harcayamazsınız. Her ihtiyacınız oldukça nakit çekmek yerine, haftalık bütçenizi tek seferde ATM’de çekin
6.Pazarlama tuzaklarına düşmeyin. Parayı nereye sarf ettiğimizi büyük oranda dış etkenler belirliyor. Uyanık davranın ve sizi bir ürüne yönlendiren tüm sebeplerin farkında olun.
- Reklamları baz alarak hiçbir ürün satın almayın. İster televizyon reklamı olsun ister üster ürün ambalajı, tüm reklamlara şüpheci bir tavırla yaklaşın. Bunlar size para harcatmak üzere tasarlanmış şeylerdir ve ürün özellikleri ile tercihlerinizi tam olarak doğru şekilde yansıtmayabilirler.
- Yalnızca indirime girdi diye bir şeyi satın almayın. Eğer zaten almayı planladığınız bir ürün indirime girdiyse kampanyalar çok işe yarar. Ama ihtiyacınız olmayan bir şeyi sadece %50 indirime girdi diye satın almak gereksiz israftır.
- Fiyat etiketlerindeki hilelere dikkat edin. 1.99 TL gördüğünüz etiketi otomatik olarak 2 TL’ye tamamlayın. Bir ürünün fiyatını kendi özelliklerine göre değerlendirin. Aynı markanın başka ürünlerine kıyasla daha ucuz olması, belirleyici bir kriter değildir. (En düşük fiyat etiketi koyup bir sürü ekstra fiyatlandırma ile satılan ürünlerin astarı yüzünden pahalıya gelir.
7.İndirim ve kampanyaları bekleyin. Acilen satın almanız gerekmeyen ama eninde sonunda alacağınız bir ürün varsa, o ürün ucuzluk sepetine düşene kadar bekleyin.
- Kesin olarak almanız şart olan tek bir ürün için indirim kuponu kullanın. Hatta mümkünse o ürün, uzun zamandır almak istediğiniz bir ürün olsun. İndirimin dayanılmaz cazibesine kapılıp gereksiz şeyler almak birçok müşterinin başına gelir.
- Yalnızca mevsimlik ömrü olan ürünleri, mevsimi dışında satın alın. Mesela kışlık bir paltoyu yazın satın alırsanız çok daha az para ödersiniz.
8.Araştırma yapın. Pahalı şeyler almanız gerektiğinde ilk önce internetten tüketici yorumlarını okuyun. Böylece en uygun fiyata en kaliteli ürünü yakalama fırsatınız olur. Bütçenize uyan ve tüm ihtiyaçlarınıza cevap veren en uzun ömürlü ürünü bulun.
9.Bütün giderleri hesaba katın. Yüksek fiyatlı ürünleri satın almadan önce bütün ek masrafları da dikkatlice okuyarak toplam tutarı hesaplayın. Etiket fiyatından çok daha yüksek bir rakam çıkarsa, bunu bilerek karar verirsiniz.
- Uzun vadeli taksit seçeneklerine aldanmayın. Taksitle alışveriş yapmak aylık olarak küçük bir maliyet olsa da yıllık fiyatı hesapladığınızda ekonomik olmayabilir. Ürünleri taksit fiyatlarına göre değil yıllık toplam ödenecek tutarlarına göre kıyaslayın.
- Eğer kredi alacaksanız, geri ödemeler sırasında ne kadar faiz ödeyeceğinizi hesaplayın.
10.Pahalıya kaçmamak şartıyla ara sıra kendinizi ödüllendirin. Bu yazının mantığıyla çelişiyor gibi görünse de (neticede gereksiz bir harcama) arada bir kendinize küçük ödüller verirseniz bütçe kontrolünüzün sürekliliği açısından teşvik edici olur. Moral verir. Gereksiz harcamalardan kaçınmaya çalışırken aşırı katı davranırsanız en sonunda sinirsel olarak pes ederek aniden dolu para harcama isteğine kapılabiliriniz.
- Ufak miktarda kısıtlı bir bütçeyi bu küçük kaçamaklara ayırın. Kendinize küçük ödüller vermenizdeki amaç, hevesinizi canlı tutabilmektir ve ilerde canınızdan bezip deli çıkmanızı önlemektir.
- Eğer kendinizi ödüllendirmekte pahalıya kaçıyorsanız o halde daha ucuz seçenekler arayın. Spa’ya gitmek yerine evde kendinize bir köpük banyosu hazırlayın. Veya sinemaya gitmek yerine bir DVD ödünç alarak evde sinema keyfi yaşayın.
Kural 2: Kıyafet giderleri
1.Gerçekten ihtiyacınız olan giysiler satın alın. Gardrobunuzu açıp kıyafetlerinizi dikkatle gözden geçirin. Hiç giymediğiniz ve artık üstünüze olmayan kıyafetleri başkalarına verin veya satın.
- Dolabınızı gereksiz giysilerden temizlediniz diye yerine hemen yenilerini satın almaya kalkmayın. Bu düzenlemenin amacı, gardrobunuzda hangi tür giysilerden yeterince bulunduğunu anlamak ve almanız gerekenleri tespit etmektir.
2.Kalite için fark ödemeniz gereken zamanı bilin. En pahalı markadan aldığınız çoraplar çok çabuk yıpranıyorsa kazıklanıyorsunuz demektir. Şu da var ki, çok iyi kalite bir çift ayakkabıya ödediğiniz para uzun vadede sizi karlı çıkarabilir.
- Fiyat ve kalite her zaman doğru orantılı değildir. En yüksek fiyatlı markaların iyi kalite sunacağına varsaymak yerine, en uzun ömürlü markaları araştırmayı deneyin.
- Ve yine bu ürünü belirlediğinizde, satın almak için indirime girmesini bekleyin. İndirime girdi diye gereksiz ürünler almaktan kaçının.
3.İkinci el mağazalarından alışveriş yapın. İkinci el giysi satılan dükkanlarda şaşırtıcı derecede kaliteli ürünler bulmak mümkün. Aynı markanın belli ürünlerini çok daha uygun fiyatlara alabilirsiniz.
- Zengin semtlerdeki ikinci el mağazalara çok yüksek kalitede giysi bağışları gelir.
4. Eğer ikinci el mağazada aradığınız ürünü bulamadıysanız, daha ucuz ve sıradan bir marka satın alın. Ünlü bir tasarımcının logosunun olması o ürünü daha kalite yapmaz.
Kural 3: Yiyecek ve İçececek Giderleri
1.Haftalık bir menü oluşturun ve alışveriş listenizi bu menüye göre hazırlayın. Yemekler için ayırdığınız bütçe belli olduğunda, her öğün ne yiyeceğinizi önceden belirleyin ve market alışverişinizi bu plana göre yapın.
- Bu sayede hem her gördüğünüzü satın almaktan kurtulursunuz, hem de ihtiyaç fazlası gıdanın israfından kurtulursunuz. Yiyecek israfı birçok insan için ciddi bir masrafa yol açar. Eğer sık sık çöpe yemek döküyorsanız pişirdiğiniz yemeklerin miktarını azaltın.
2.Yiyecek giderlerini azaltmanın yollarını öğrenin. Manav ve market alışverişlerinde tasarruf etmenin birçok yolu var. Örneğin; ambalajsız, açık olarak satılan gıdalar daha ucuzdur. Günün belli saatlerinde belirli ürünlerin indirimli satıldığı saatleri tespit edebilirsiniz.
3.Dışarda yemek yemeyi azaltın. Dışarda yemek, evde yemek pişirmekten kat kat daha pahalıya çıkar. Özellikle para biriktirmeye çalışan insanlar dışarda yemek yemeden önce dikkatli karar vermelidir.
- Okula veya iş yerinize evde hazırladığınız atıştırmalıkları götürün.
- Dışardan su satın almak yerine suyunuzu yanınızda taşıyın. Gittiğiniz yerlerde yeniden doldurun.
- Çok kahve içen biriyseniz bir french press satın alın ve kahvenizi evde demleyip yanınızda götürün.
Kural 4: Para biriktirmek
1.Para biriktirin. Para biriktirmeye giden yol harcama alışkanlıklarını düzenlemekten geçer. Her ay belli bir miktar parayı, birikim hesabınıza yatırmak için veya faiz getiren güvenilir yatırımlar için ayırın. Her ay ne kadar çok para biriktirebilirseniz, genel finansal durumunuz o kadar sağlam olacaktır. Bu da tasarruf etmemizin esas amacı değil mi zaten? Birikim yapabilmeniz için bir kaç fikir verelim;
- Kötü günler için ayırdığınız bir hesap olsun
- Bireysel emeklilik hesabı açın
- Ekstra ücretlerden kaçının
- Haftalık olarak tüm öğünlerinizi planlayın
2.Pahalı alışkanlıklardan kurtulun. Sigara bağımlılığı, aşırı alkol tüketimi, kumar gibi alışkanlıklar elinizde avcunuzda ne varsa tüketir. Bunları hayatınızdan çıkartmak hem sağlığınıza hem de kesenize iyi gelecektir.
3.Gereksiz şeyler satın almayın. Eğer bir ürünü satın alma konusunda kararsızlık yaşıyorsanız kendinize aşağıdaki soruları sorun. Eğer bütün soruların cevabı ”evet” değilse o ürünü satın almamak daha mantıklı olacaktır.
- Bu ürünü düzenli olarak kullanacak mıyım? Yazın ortasında yeni bir etek alıyorsanız onu yalnızca birkaç kez giyip kaldırmayacağınızdan emin olun. Sütün bozulmasına fırsat vermeden bütün hepsini için.
- Aynı amaca hizmet eden başka bir eşyam var mı? Evinizde özel amaçlı ürünlerin yaptığı işi zaten yapabilen daha basit bir ürün olabilir. Örneğin; profesyonel bir şef mikserine ihtiyacınız olmayabilir, veya t-shirt ile eşofman giymek varken özel tekstil ürünleri giyerek spor yapmak gereksiz olabilir.
- Bu ürüne sahip olmak hayatımda neyi olumlu yönde değiştirecek? Bu sorunu üzerine dikkatli düşünmek gerekebilir. Sizi kötü alışkanlara teşvik eden şeyler satın almak, hayatınızdaki esas önemli olan şeyleri ihmal etmenize yol açabilir.
- Bu eşyayı almazsam ne kaçırırım?
- Bu eşya beni mutlu edecek mi?
4.Hobbilerinizi daraltın. Eğer spor salonuna üye olduysanız ve hiç gitmiyorsanız, üyeliğiniz bittikten sonra tekrar yenilemeyin. Doyumsuz bir kolleksiyonerken zamanla hevesinizi yitirdiyseniz, koleksiyonun tamamını satın gitsin. Kendinizi ve paranızı yalnızca tutkuyla bağlı olduğunuz adayın.
Çok para harcamamak için ipuçları
- Eğer bütün ev halkı belirlenen bütçeye sadık kalabilirse işler daha kolay yürür.
- Sigorta ve yardımcı hizmetler sunan firmaları sürekli araştırın. Telefon, kablolu tv, uydu vs. gibi hizmet sağlayıcıları, yeni müşteri çekebilmek adına indirim kampanyalarını yenilerler. Eğer hizmet aldığınız firmaları değiştirirseniz daha uygun fiyata hizmet almanız mümkün olur. Bazı Gsm şirketleri, aboneliğinizi onlara taşırsanız sahip olduğunuz telefonun kontratını iptal etmek için gereken cezayı bile ödemeyi teklif ediyorlar.
- İki arabayı kıyaslarken; eğer ucuz modeli alırsanız yakıta harcayacağınız paranın ne kadar artacağını da hesap edin.
- ”Yalnızca kuru temizleme” etiketli olan özel ürünleri satın almayın. Her giyişinizde kuru temizleme masrafı vermek çok pahalıya patlar.
