Kanada’ya yerleşip orada yaşamak heyecan verici bir fırsat ve çoğu insanın da hayalidir ancak bir o kadar da zordur. Kanada’da yaşamaya başlayabilmek için hangi belgeleri almanız gerektiğini, ilk birkaç gün ve birkaç hafta sizi orada nelerin beklediğini, Kanada’da başınızı sokacak bir yer nasıl bulacağınızı ve daha fazlasını önceden öğrenmenize gerekir.
Kanada’da yaşamak istiyor ve bu soruların cevaplarını merak ediyorsanız makalemizi okumaya devam edin.
İşte sizlere A’dan Z’ye Kanada’da yaşama rehberi:
Kanada’yı hakkında bilgi sahibi olun
Kanada Türkiye’den farklıdır. Bu Kanada’ya gitmeden önce Kanada hakkında bilgi sahibi olmanız gerektiği anlamına geliyor.
İnsanlar nerede yaşıyor?
Kanada büyük bir kara parçası olsa da 31 milyonluk nüfusun yaklaşık %80’i ülkenin güney kısmındaki şehirlerde ve kentlerde yaşar. Kanada nüfusunun büyük bölümü Amerika sınırında yaşıyor.
Kanada’da nüfusu 100,000’den fazla 25 şehir vardır. Bu kadar büyük bir kara parçası ve dünyanın en büyük 33. ülkesi olmasına rağmen toplam nüfusu 31 milyondur.
Kalacak yer bulmak
Bir ev mi alacaksınız yoksa bir ev mi kiralayacaksınız? Kalacak yer ararken vermeniz gereken ilk karar bu olmalıdır.
Barınma
Yerel gazetelerin seri ilan bölümlerinden kiralık apartman dairesi ve ev ilanlarına ulaşabilirsiniz.
Bazı ev sahipleri evlerini kendileri satsa da Kanada’daki evlerin büyük çoğunluğu emlakçılar tarafından satılır. Evlerin önünde satılık tabelaları görebilirsiniz ve yerel gazetelerin seri ilan bölümlerindeki satılık ilanlarına bakabilirsiniz. Aynı zamanda satılık ilanı bulabileceğiniz bir sürü internet sayfası da vardır.
İster ev alın ister ev kiralayın kredi geçmişinizin iyi olması gerekir. Bankalar ev için kredi başvurusu yaptığınızda kredi geçmişinizi inceler. Ev almak yerine kiralamayı tercih ederseniz bile kredi geçmişiniz kira zorunluluklarını yerine getirip getiremeyeceğinizi tespit etmek için ev sahibi tarafından kontrol edilir. Kredi türleriyle ilgili daha fazla bilgi almak ve Kanada’ya gitmeden önce iyi bir kredi geçmişine sahip olmak için neler yapmanız gerektiğini öğrenmek istiyorsanız Financial Consumer Agency of Canada internet sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
Ev veya apartman dairesi kiralama
Apartman dairesi veya ev bulmanın en kolay yolu yerel gazetelerdeki ilanları incelemektir. Ayrıca yaşamak istediğiniz bölgenin etrafında dolaşabilir ve kiralık tabelası olan binaları da gezebilirsiniz. Kiralık ev veya apartman dairesi ilanlarının olduğu internet siteleri de vardır.
Kiralamayla ilgili daha fazla bilgi almak istiyorsanız “Canada Mortgage and Housing Corporation” internet sitesini ziyaret edebilirsiniz. İnternet sitesinin sekiz ayrı dil seçeneği vardır.
Tercihinizi dikkatli yapın
Bulduğunuz ilk yeri kiralamaya veya almaya çalışmayın. En uygun yeri bulmak için bir sürü ev veya apartman dairesi dolaşın. Kiralık mülkler arasında fiyat farklılıkları olacaktır.
Kira sözleşmeleri
Bazı apartman dairelerini aylık olarak kiralayabilirisiniz ancak ev kiralamak için en az bir senelik kira sözleşmesi imzalamanız gerekir. Kira sözleşmesi sizinle ev sahibi arasında imzalanacak bağlayıcı yasal bir sözleşmedir.
Ne kadar ödemek zorunda olduğunuzu ve sözleşmeye nelerin dahil olduğunu net bir şekilde anladığınızdan emin olun. Emin olmadığınız herhangi bir şey olursa kira sözleşmesini imzalamadan önce sorular sorun ve net cevaplar anladığınızdan emin olun.
İmzalamadan önce sözleşmeyi okuyun ve anlayın
Kira sözleşmesini dikkatli bir biçimde okuduğunuzdan ve anladığınızdan emin olun. Yardıma ihtiyaç duyarsanız göçmen hizmetleri veren kuruluşlarla temas kurun. Yakın zamanda başka bir yere taşınma gibi bir planınız varsa uzun vadeli bir anlaşma imzalamamanız gerekir çünkü kira sözleşmesini kapsayan periyodun bütün masraflarını ödemek zorunda kalırsınız.
Depozito
Seçtiğiniz mülkü kiralamak için depozito ödemeniz gerekir. Depozito mülke zarar vermeniz ihtimaline karşılık ev sahibinin aldığı belli bir miktar paradır. Bu miktar genellikle bir aylık kira bedeline eşit olur. Yaşadığınız süre zarfında mülke herhangi bir zarar vermezseniz ev sahibi mülkten çıkarken paranızı iade eder.
Bazı eyaletlerde ve bölgelerde ev sahibinin depozito alması kanunen yasaktır. Her eyaletin ve bölgenin kendi kanunları vardır.
Yaşamak istediğiniz bölgede uygulanan kanunları öğrenmek için eyalet veya bölge idareleriyle temas kurabilirsiniz.
Sigorta
Oturacağınız evi veya apartman dairesini yangın veya hırsızlıklara karşı korumak için ev sigortası yaptırabilirsiniz. Farklı fiyatlardan farklı sigorta kapsamları sunan bir sürü özel sigorta şirketi vardır. Birkaç sigorta şirketiyle görüşün, kapsamları ve aynı zamanda fiyatları karşılaştırın. Sigorta şirketlerine sarı sayfalardan ulaşabilirsiniz.
Mali durumunuzu planlayın
Mali durumunuzu planladığınızdan ve gider vergisi, gelir vergisi, banka işlemleri, bütçeleme ve daha fazlası hakkında bilgi sahibi olduğunuzdan emin olun.
Bütçe yapın
Bütçenizi net maaşınızın üzerinden planladığınızdan emin olun. Net maaşınız gelir vergisi, sosyal güvenlik kuruluşları tarafından yapılan kesintiler, iş sigortası ve sendika aidatı gibi kesintilerden sonra kalan para miktarıdır.
İşverenlerin birçoğu maaşınızdan kesinti yapar. Kazandığınız miktara bağlı olarak %25 ve %35 arası kesinti yapılabilir.
Kendi hesabınıza çalışıyorsanız gelirinizin yaklaşık %30’unu ayırmanız gerekir. Bu miktarı vergiler, iş sigortası ve sosyal güvenlik kuruluşları tarafından yapılan kesintiler için devlete vermeniz gerekir. Konuyla ilgili daha fazla bilgi almak istiyorsanız “Guide for Small Canadian Businesses” okuyabilirsiniz.
Temel bütçe hazırlamanın beş adımı:
1 – Gelirinizi gözden geçirin
Her ay ne kadar para kazandığınızı hesaplayın. Bu hesaba net maaşınız ve yatırım geliri, devlet desteği, sakatlık yardımları ve emeklilik ödemeleri gibi diğer para kaynakları dahildir.
2 – Bütün giderlerinizi gözden geçirin ve listeleyin.
Giderlerinizi aşağıdaki gibi ayırmaya çalışın.
Ödemek zorunda olduğunuz düzenli giderler:
- Ev kirası
- Araba ödemeleri
- Sigorta
Kontrolünüz altında olan değişken giderler:
- Gıda
- Giyim
- Sağlık
- Eğlence
- Yardımlar
3 – Hedeflerinizi belirleyin
Bu madde ev almak, emeklilik veya çocuklarınızın eğitimi için para biriktirmek gibi uzun vadeli hedefleri kapsar. Ev tamiratları veya araba bakımı gibi kısa vadeli hedefleri de kapsayabilir.
4 – Önce kendinize ödeme yapın
Önce kendinize ödeme yaparak paranın belli bir bölümünü tasarruf olarak kenara ayırın. Birikimler için ayrı hesap açabilirsiniz.
5 – Bütçenizi her ay gözden geçirin
Her ayın sonunda güncel giderlerinizi ve gelirinizi karşılaştırın. En çok ne için para harcadığınıza bakın. Bunu yapmanız gelecek ay daha dikkatli olmanızı ve giderlerinizi azaltmanızı sağlar.
Tasarruf ve harcamalarla ilgili ipuçları
Para biriktirin
Paranızın yeteceği bir ev bularak, gıda alışverişinizi dikkatli yaparak ve kıyafetlerinizi ikinci el dükkanlardan alarak barınma, gıda ve kıyafet gibi ihtiyaçlarınızdan tasarruf edebilirsiniz. Aynı zamanda araba veya taksiye binmek yerine yürüyerek, bisiklet sürerek veya otobüse binerek ulaşım masraflarınızı kısabilirsiniz.
Temel satın almalar
Borca girmemek için herhangi bir şey almadan önce temel ihtiyaç alımlarınız için para biriktirin. Ev, araba veya küçük ölçekli işletme açmak için borç paraya ihtiyacınız varsa teminat göstermeniz gerekebilir.
Acil durumlar
Kaza, hastalık veya işinizi veya gelirinizi kaybetme ihtimali gibi acil durumlar için kenara biraz koymanız akıllıca olacaktır. Mali danışmanların birçoğu en az üç aylık maaşınızı acil durumlar için saklamanızı önerir.
Uzun vadeli hedefler
Çocuğunuzun veya torununuzun üniversite veya lise eğitimi için para biriktirmeye başlamak istiyor olabilirsiniz. Ayrıca kendi emekliliğiniz veya ev almak gibi temel satın almalar için de birikim yapmak istiyor olabilirsiniz. Zamanla para biriktirmek için bütçenize uzun vadeli hedeflerinizi de dahil etmeniz gerekir.
Kanada dışına para göndermek
Kanada’ya yeni gelenlerin birçoğu ailelerine para göndermek ister. Başka bir ülkeye para göndermek için finans kuruluşlarını, postaneleri veya özel para transferi hizmetlerini kullanabilirsiniz.
Kanada dışına para gönderecekseniz nakit yollamayın. Onaylı çek veya banka havalesi kullanın ancak öncelikle çekin diğer ülkede bozdurulabileceğinden emin olun.
Finans kuruluşlarına Kanada dışına nasıl para gönderebileceğinizi sorun.
Eğitim
Çocuğunuzu okula yazdırmak
Kanada hükümeti her çocuğun eğitimini bedava karşılar. Halk eğitimi vergiler aracılığıyla ödenir ve eyalet ve bölgelerin okul yönetim kurullarıyla birlikte yönetilir.
Kanada’daki bütün çocuklar eğitim alır
Eyalet veya bölgeye bağlı olarak halk eğitimi dört beş yaş arasında başlar. Eyalet veya bölge kanunlarına göre çocukların 15-16 yaşına kadar eğitimlerine devam etmesi gerekir.
Kanada’daki eğitim sisteminin nasıl işlediği ile ilgili bilgi sahibi olarak çocuklarınıza yardımcı olabilirsiniz.
Kanada eğitim sistemiyle ilgili daha fazla bilgi almak için yaşadığınız veya yaşayacağınız eyaletin veya bölgenin Ministry of Education internet sitesini ziyaret edin.
Başarılı olmak için eğitim gerekir
Kanada’da çocuk eğitimi oldukça önemlidir. Kanada’daki insanların birçoğu lise sonrası eğitim alır.
Daha eğitimli nüfusun ekonomik başarı şansı daha az eğitimli olan nüfusa göre daha yüksektir. Ayrıca çalışmalar gösteriyor ki daha eğitimli insanlar daha çok para kazanıyor.
Ulaşım seçenekleri
Mevcut bir sürü ulaşım seçeneği vardır.
Hava
Kanada’nın büyüklüğü nedeniyle şehirlerarası seyahat eden insanlar genellikle uçak kullanır. Ana şehirlerin hepsinde havaalanları ve tarifeli uçuşlar vardır. Ziyaret edeceğiniz yerin ( örneğin kasaba veya kırsal alanlar gibi ) havaalanı yoksa en yakındaki havaalanına uçmanız ve araba kiralamanız veya otobüse binmeniz gerekir. Kanada’da uçmak için Kanada’daki federal, eyalet veya bölge hükümeti tarafından verilmiş fotoğraflı kimliğe veya pasaporta ihtiyacınız olacaktır.
Tren
Kanada’nın demiryolu ağı Halifax, Nova Scotia ve doğudaki Vancouver’dan batıdaki Prince Rupert ve British Columbia’ya kadar bütün ülkeyi sarar. Kanada’daki trenler güvenlidir ve rahattır. Önceden alınan biletler genellikle ucuz olur.
Tren biletini Via Rail Canada’dan veya tren istasyonuna gidebilirsiniz.
Otobüs
Şehirlerarası seyahat etmenin en ucuz yolu otobüse binmektir. Araba kullanmıyorsanız daha küçük kasabalara gitmenin genellikle tek yoludur. Ancak unutmayın ki otobüs yolculuğu uzun sürer. Otobüslerin çoğunda klima ve tuvalet vardır. En geniş otobüs hattı ağına sahip şirket Greyhound’dır. Yerel otobüs terminallerini arayarak veya ziyaret ederek daha fazla bilgi ve bilet alabilirsiniz.
Feribot
British Columbia ve Atlantik bölgesi gibi kıyı bölgeler için feribotlar en yaygın ulaşım aracıdır. Feribotların birçoğu hem yolcu hem de araç taşır.
Feribot şirketlerinden daha fazla bilgi ve bilet alabilirsiniz.
Araba
Kanada’nın karayolu ağı oldukça büyüktür ve çoğu noktalar arasında arabayla uzun mesafe yolculuğu yapılabilir.
Toplu taşıma
Kanada’daki bütün şehirlerde ve büyük kasabaların birçoğunda bir veya birden fazla toplu taşıma sistemi ( otobüs, metro, tren vb. ) vardır. Toplu taşımayı tercih edecekseniz yaşamak istediğiniz yere karar vermeden önce ulaşım seçeneklerini araştırmalısınız.
Kanada’daki şehir ulaşımında en çok otobüs kullanılır. Bazı şehirlerde tramvaylar, hafif raylı trenler veya metrolar vardır. Birçok durumda bir araçtan ötekine kolaylıkla geçebilirsiniz.
Toplu taşımayı kullanmak için bilet veya transit geçiş kullanmanız gerekir. Transit geçişler belli bir süre içerisinde ( bir ay veya daha fazla ) toplu taşımayı sınırsız kullanmanızı sağlar. Toplu taşımayı sık sık kullanmayı planlıyorsanız bir sürü bilet almak yerine transit geçiş kullanmanız daha ekonomik olacaktır.
Toplu taşımayla ilgili daha fazla bilgi almak için şehrinizdeki veya kasabanızdaki:
Ana transit istasyonundaki danışma kiosklarını ziyaret edin
Transit danışma hattını arayın veya
Belediyenin internet sitesini ziyaret edin.
Şehirlerin birçoğunda ana transit istasyonlarından, bakkallardan veya otobüs şoförlerinden bilet alabilirsiniz.
Engelliler için ulaşım
Şehirlerin ve kasabaların birçoğunda özellikle hareket kabiliyeti sınırlı olan insanlar için hizmetler vardır. Bu hizmetleri de diğer toplu taşıma seçenekleriyle aynı biçimde öğrenebilirsiniz.
Taksiler
Bütün şehirlerde veya kasabalarda taksi hizmeti sunan bir veya daha fazla firma vardır. Taksilerde yolculuk masrafınızı hesaplayan taksimetreler vardır. Fiyat listesi sabittir ve pazarlık yapılamaz. Taksimetre görünen rakamı ödemeniz gerekir. Yolculuk masrafınızın ne kadar tutacağını öğrenmek için taksiye binmeden önce şoförle konuşun. Şoförlerin birçoğu özelliklede çantaların bagaja konmasında yardımcı olurlarsa bahşiş bekler. Taksiler pahalı olduğundan başka bir ulaşım seçeneği olmayan insanlar tarafından kullanılır. Taksi şoförlerinin resmi kimlikleri vardır.
Taksi bulmanın iki yolu vardır:
Sizi alması için taksi çağırın. Taksi firmalarının telefon numaralarını internetten veya belediyenin ulaşım departmanıyla temas kurarak öğrenebilirsiniz. Taksi çağırdığınızda operatör bulunduğunuz noktanın adresini, isminizi ve gideceğiniz noktayı sorar.
Taksi durağından taksi çağırın veya kaldırımda bekleyerek ve geçen boş taksilere seslenerek taksi çağırın.
Yürümek ve bisiklete binmek
Yürümek ve bisiklete binmek hem sağlıklıdır hem de ucuzdur. Bisiklet dükkanlarından veya belediyelerden bisiklet ağı haritası alabilirsiniz.
Kanada yaşantısına uyum sağlamak
Kanada hakkında ne kadar çok bilgi sahibi olursanız yeni evinize alışmanızda o kadar kolay olur.
Kanada nüfusu yaklaşık 31 milyondur ve farklı kültürlerden, etnik kökenlerden ve dillerden gelen bir sürü insan vardır.
Kanada’nın çok kültürlülüğü bütün vatandaşların eşit olması gerektiği ve ülke olarak çeşitlilik bizi daha güçlü kılar inancına dayanır.
Göçmen hizmet kuruluşları Kanadalıların insanları nasıl karşıladıkları, kibar davranışların nasıl olması gerektiği, işlerin ve diğer sosyal geleneklerin nasıl yapılması gerektiği ile ilgili bilgilendirir.
Yeni kültüre ve ülkeye adapte olmak
Yeni bir ülkeye taşınmak bazı insanlar için zordur. Kanada’ya ilk gittiğinizde hissedebileceğiniz duygular:
- Huzursuzluk
- Savunmasızlık
- Hayal kırıklığı
- Korku
- Güvensizlik
- Stres duygusu
- Nasıl davranacağınızla ilgili belirsizlik
- Kültürel inancınız ve değerlerinizle ilgili duygularınız zorlayıcı olacaktır
- Öngörülemez şeyler hissedeceksiniz
Kanada’daki ilk aylarınız değişimlerle dolu olacaktır. İngilizce veya Fransızca öğrenmeniz veya dil becerilerinizi geliştirmeniz gerekiyorsa bir sürü zorlukla karşılarsınız. İlk işiniz veya yaşadığınız ev beklediğinizden farklı olabilir. İş bulmak ve yeni bir hayat kurmak için daha fazla eğitim almanız gerekebilir. Bütün bunlar strese girmenize neden olacaktır.
İhtiyaç duyduğunuzda yardım alabilirsiniz.
Duygusal anlamda yardım almak için göçmen hizmet kuruluşlarıyla temas kurabilirsiniz.
Yeni bir kültüre adapte olmak
Her insan farklıdır ve yeni bir yere taşınan insanların birçoğu genellikle “kültür şoku” denilen adaptasyon sürecinin dört aşamasından geçer.
Birinci aşama: mutluluk ve büyülenme
Kanada’ya gitmeden önce veya gittikten kısa bir süre sonra:
- Büyük umutlarınız ve büyük beklentileriniz olabilir
- Bunun heyecan verici olduğunu düşünebilirsiniz
- Her şeyin yeni ve ilginç olduğunu düşünebilirsiniz
- Kendinize güvenebilir ve problemlerle ve stresle kolayca başa çıkabileceğinizi düşünebilirsiniz.
- Kanada ve kendi ülkeniz ve kültürüz arasında benzerlikler bulma eğiliminde olabilirsiniz
İkinci aşama: hayal kırıklığı, karışık duygular, gerilim ve rahatsızlık
İlk altı boyunca:
- Üstesinden geldiğiniz zorluklar sayesinde mutlu hissedebilirsiniz
- Hayal kırıklığına uğrayabilir, aklınız karışabilir veya sinirli hissedebilirsiniz
- Bir gün çok iyi hissedebilir ve ertesi gün kötü hissedebilirsiniz.
- Kendiniz ve Kanadalılar arasındaki farklılıklara odaklanabilirsiniz.
- Ailenizi özleyebilir ve Kanada’yla aranızda hiçbir bağlantının olmadığını düşünebilirsiniz.
- İşe giderken veya iş ararken zorluklar yaşayabilirsiniz.
- Kendinizi yalnız hissedebilirsiniz.
- Ailenizi arkada bıraktığınız için suçluluk hissedebilirsiniz.
Üçüncü aşama: kademeli uyum veya iyileşme
Uyum sürecinin bu aşamasında:
- Kanada’yı daha iyi anladığınız için kontrol gücünüzün arttığını hissedebilirsiniz.
- Dil becerilerinde daha rahat olabilirsiniz.
- Topluma kademe kademe dahil olabilirsiniz.
- Kanada yaşantısına nasıl adapte olabileceğinizi daha iyi anlayabilirsiniz.
- Dördüncü aşama: kabullenme ve uyum
- Uyum sürecinin bu aşamasında:
- Daha rahat hissedebilirsiniz
- Bazı arkadaşlarınız olabilir ve topluluğa daha fazla karışabilirsiniz.
- Kanada’da işlerin nasıl yürüdüğünü daha iyi anlayabilirsiniz.
- Okula dönmek veya daha iyi işler bulmak için planlar yapabilirsiniz.
- Kanada’ya geldiğiniz için mutlu olabilirsiniz
