Yatırımcılar gerçek verilere dayanarak hareket ederler ve startup dünyasının klişe fikirlerle dolu olduğunu düşünürler. Bununla beraber yeni kurulan şirketlerin pek çoğu henüz hazır olmamaları nedeniyle kısa süre içinde batar.
2000 yılında insanların %43’ü internet kullanıyordu. Bugün bu oran %90’a ulaşmış durumda. Hemen herkesin cebinde akıllı telefon bulunuyor. Bu da internetle alakalı iş modellerinin büyük bir potansiyel vadettiğinin habercisi.
FedEx ya da UPS gibi lojistik şirketleri 1990’lı yıllara nazaran daha düşük maliyetlerle daha verimli çalışıyorlar. Bulut teknolojisi ve açık kaynak yazılım sayesinde de iş kurma maliyetleri gün geçtikçe düşüyor. Bu da iş kurmanın riskli yönlerini törpülüyor.
Şimdi gelin isterseniz bundan 20 yıl önce ortaya çıkan, ancak zamanlamaları nedeniyle başarılı olamayan mükemmel iş fikirlerine bakalım. O zaman başarısız olan bu iş fikirlerinin bugün oldukça başarılı olması, zamanlamanın önemini bir kere daha vurguluyor.
Gün İçi Teslimat
Uber şehir içi ulaşım yöntemini tamamen değiştirdi. Bir tuşa basıyorsunuz ve birkaç dakika içinde kapınıza bir araç geliyor, sizi istediğiniz yere bırakıyor. Gene tek tuşla ödemenizi yapıyorsunuz.
Aynı mantık artık market alışverişi, çiçek, yiyecek ve aklınıza gelebilecek her şey için uyarlanabilir. Günümüzde Amazon ve Google da aynı gün içinde ürün teslimatı yapan şirketler arasında.
Gün içinde teslimat internetin ilk zamanlarında da konuşulan bir fikirdi. Ancak o zaman faaliyet gösteren Kozmo.com ve Webvan.com gibi şirketler feci şekilde battılar. Bugün Kozmo.com’un kurucuları MaxDelivery.com adlı bir site kurdular. Yaklaşık 100.000 müşterisi olan site, yavaş ve sağlam bir şekilde büyüyor ve yaklaşık 130 kişi çalıştırıyor.
Günümüzde bu iş modelini uygulayan şirketlerin başarılı olması da aslında Kozmo.com fikrinin yanlış olmadığını, sadece zamanlamalarının hatalı olduğunu gösterir vaziyette.
Evcil Hayvan Gıdası Gönderimi
“Kedi anneleri ve köpek babaları” odaklı olan bu iş fikri lojistik nedenlerle 2000’li yılların başında pek başarılı olamadı. Ülke genelinde koca koca köpek mamalarını kargolamak maliyet açısından oldukça mantıksızdı.
Bugün ise aynı iş modelini kulllanan Petflow.com sadece 2014 yılında 50 milyon dolar kar etti. Bark&Co adlı köpek malzemeleri şirketi ise yıllık cirolarının 100 milyon dolar civarında olduğunu ifade etmekte.
Bunda lojistik ve dağıtım sistemlerinin gelişmesinin de büyük payı var elbette. Yani bugün 100 milyon dolar kazandıran bir iş fikri, bundan 20 yıl önce kimseye mantıklı gelmiyordu. 20 yılda sıfırdan 100 milyon dolara… Oldukça etkileyici, değil mi?
Akıllı Saat
Akıllı saatler, akıllı telefonlar kadar ilgi görmese bile yine de büyük bir ilgi yakalamış durumda. Apple’ın 2017 için beklediği akıllı saat satış rakamı 50 milyon adet.
Ancak Apple, Samsung gibi şirketlerden daha evvel, 2004 yılında ilk kez Microsoft akıllı saat konseptini geliştirmişti. Ancak daha sonra akıllı telefon furyası Microsoft’un bu girişimini olumsuz etkilemişti.
Microsoft’un saatlerini Tissot, Swatch, Fossil gibi ünlü saat markaları üretiyordu ve bu saatler radyo sinyalleri sayesinde haberler, hava durumu gibi bilgileri kullanıcısına sunuyordu. Ancak Bill Gates’in zamanlama hatası yaptığı gerçeği bal gibi ortada.
Dikey E-ticaret
İnternetin popüler olmaya başladığı 90’ların ortalarında Boo.com sadece elbise, eToys.com sadece oyuncak, Eve.com sadece makyaj malzemesi satıyordu. E-ticaretin ilk günlerinde temel felsefe bir ürün kategorisi seçip sadece o kategoriden ürünler satmaktı. (Sadece belli bir tür ürünü satmaya dikey ticaret, pek çok farklı türden ürünü satmaya ise yatay ticaret denir.)
Ancak Amazon çıkıp tüm rakiplerini yuttu. İlk başta sadece kitap satan Amazon, sonra A’dan Z’ye tüm ürün kategorilerini satmaya başladı. Spesifik ürün satan “niş” siteler iflas bayrağı çekti.
Ancak bugün “niş” e-ticaret siteleri, Amazon ile rekabet edebilecek düzeydeler. Warby Parker, Bonobos gibi siteler kendi ürünlerini üretip satıyorlar. Wayfair mobilya, Birchnox kozmetik, Nasty Gal giyim alanında odaklanmış durumda.
Sanal Para
Beanz ve Flooz adlı siteler alışverişte kullanılabilecek dijital para sistemini ilk kullanan platformlar. 100 ve 35 milyon dolar yatırım alan bu şirketler kısa süre içinde iflas ettiler ve dijital para sistemine uzun süre sıcak bakılmadı.
Ancak bugün Bitcoin, Etherium gibi pek çok dijital para birimi var. Bugün 1 bitcoin’in yaklaşık 2500 dolar olduğunu söylersek ne dediğimiz daha iyi anlaşılır galiba.
Sanal Gerçeklik
Nintendo’nun sanal gerçeklik uyumlu oyun kiti Virtual Boy, 1995 yılında piyasaya sunuldu ve aynı yıl üretimi durduruldu. Zira taşınabilir ve konforlu değildi, ekranı siyah-beyazdı ve son derece pahalıydı. Bugünse Samsung ve Google gibi şirketlerin ürettiği sanal gerçeklik kitlerin hiçbirinde bu sorunlar bulunmuyor. Yani Nintendo epey erkenci davrandığı için sanal gerçeklik pastasından pay alamadı.
Canlı Yayın Uygulamaları
Justin.tv öncesinde JenniCam vardı. 1996 yılında kurulan bu sitede hayatını canlı yayın yapan bir kadını izlemek aylık 15 dolardı. 2007’de Justin.tv aynı hizmeti akıllı telefon kullanıcılarına sundu. Daha sonra Viddy gibi bir uygulama piyasaya sunuldu. Ancak ikisi de pek başarılı olamadı. Bugün viral bir başarı yakalayan Meerkat ve Periscope epey büyük bir başarı sağladılar. Yani anlayacağınız JenniCam, Justin.tv gibi platformların başarılı olması için daha hızlı internet bağlantısı, daha iyi video çeken telefonlar ve daha büyük bir video izleme alışkanlığı gerekiyordu.
Dokunmatik Ekran
Dokunmatik ekranı ilk üreten Apple değildi, ancak Apple popüler hale getirdi. 1980’li yıllarda Go Corp, Pencept gibi dijital kalem ve yazıcı şirketleri kalemle kullanılan bazı bilgisayarlar ürettiler. Ancak o zaman bu teknoloji çok ham vaziyetteydi. Apple bu fikri alıp şık bir forma soktu.
Google Glass
Google Glass, ilk duyurulduğunda pek çok kişi tarafından görünüm ve tasarım açısından epey eleştirilmişti. Üstelik insanların suratlarında bir bilgisayar ile yürümesi birçok kişiyi endişeye sürüklüyordu ve özel yaşam gizliliğinin ihalinden endişe ediliyordu. Diğer bir deyimle Google bu ürünü sunmak için erken davranmıştı.
Ancak tüm eleştirilere rağmen Google Glass üretimi durdurmadı ve ürününü geliştirmeye devam etti. Akıllı gözlük, özellikle fabrika gibi yerlerde çalışanlara üretimle ilgili gerekli bilgilere ellerini kullanmadan kolaylıkla ulaşmalarına yardımcı oluyor. Üstelik buradaki kişiler zaten sürekli olarak güvenlik gözlüğü kullandıklarından Google Glass onlar için bir rahatsızlık sebebi değil. Google Glass’ın günümüzde oldukça daha kullanışlı ve şık bir tasarıma sahip olduğunu da belirtelim.
