Yaptığınız işte başarılı olduğunuzu düşünüyorsanız, patronunuzdan zam istemekten korkmayın. Pek çok insan hak ettiğini bildiği halde, “ Şirket ekonomik olarak zor durumda.” ya da “ Zam isteyecek uygun zamanı hayatta bulamam.” gibi bahaneler üreterek bunların arkasına sığınıyor. Bunları okuduğunuzda “ Bende bunlardan biriyim.” diyorsanız o zaman kendi bildiğiniz gibi ilerlemekten vazgeçip, hak ettiğiniz maaşı almak için şimdi yapacağımız planı uygulamanızın vakti gelmiş demektir.
Adım 1: Topladığınız Bilgileri Bir Araya Getirin
1. Bunu başaracak güce sahip olduğunuzdan emin olun. Kendinize güveniniz yoksa çoğu iş için zam istemek başarılması oldukça zor bir olay haline gelebilir. İşinizdeki düzenli, etkin ve istikrarlı çalışmanızdan dolayı başka iş teklifleri almak gibi şeyler özgüveninizi kazanmanızda size yardımcı olabilir.
Eğer “ yıldız” bir çalışansanız, iyi bir şirket sizi memnun etmek için ücretinizi arttırmaktan rahatsızlık duymayacaktır. Çoğu şirket, çalışanlarını bu istekten vazgeçirmek için klasik bir taktik kullanarak yıllık bütçeyi çoktan aştıklarını söyler. Bu yüzden oyuna gelip isteğinizden hemen vazgeçmeyin. Bu şu demek oluyor ki almanız gereken ücreti objektif olarak belirlemeniz ve ısrarcı olmanız gereklidir.
Patronunuz ile ödeme konusunda daha yeni anlaşmışsanız fazlasını istemeniz şansınızı biraz zorlayabilir. Müdürünüz aldığınız ücretten memnun olduğunuzu varsayacak ve şirketin omuzlarına daha fazla bütçe yükü bindirmemek adına ona iyi bir neden sunmadan isteğinizi kabul etmeye yanaşmayacaktır.
Özgüven göstergesi olarak aldığınız diğer iş tekliflerini öne sürme hususunda dikkatli olun çünkü patronunuz bunu size karşı kullanabilir. İş teklifi alma konusunda blöf yapmamanız ve eğer patronunuz sizi geri çevirirse bu iş teklifini değerlendirmeye gönüllü olmanız oldukça önemlidir: işten atılma ihtimaline karşı hazırlıklı olun!
2. Gerçekçi beklentiler içerisine girin. Şirketiniz şu anki durumda bütçesini aşmışsa ve kesintiler, vb. zorluklar nedeniyle ekonomik gerilemeden dolayı sıkıntı içerisindeyse bir süre daha beklemeniz iyi olacaktır. Ekonomik olarak sıkıntılı geçen dönem süresince, bazı şirketlerde ücret yükseltmeyi bırakın işinizi tehlikeye sokan işten çıkarmalar başlayabilir. Fakat bu durumu kendiniz için bir bahane sayıp süresiz olarak zam isteğinizi ertelemeniz gerektiğini de düşünmeyin.
3. Şirketinizin politikalarından haberdar olun. Çalışan el kitapçığını inceleyin( eğer mevcutsa dahili ağları da) ya da daha iyisi insan kaynakları biriminden birisiyle konuşup bilgi alın. İşte mutlaka öğrenmeniz gereken bazı bilgiler:
- Şirketiniz maaşınızı belirlemek için yıllık performans özetlerinizin incelenmesini talep ediyor mu?
- Maaşlar çalışma saatlerine göre mi yoksa çalışanın rütbesine göre mi ayarlanıyor?
- Maaşa zam yapma kararını kim alıyor ( ya da zam isteğinin kime bildirilmesi gerekiyor)?
4. Değerinizi objektif bir şekilde belirleyin. Kazandığınızdan daha fazlasını hak ediyor olduğunuzu düşünmek oldukça kolaydır, özellikle de gününüzün neredeyse tamamını işte harcıyorsanız. Fakat aynı işte çalışan diğerlerinden sizi ayıran ve değerinizi arttıran şeyleri objektif olarak belirleyip kendinizi kanıtlamanız gerekiyor. Birçok patron bir çalışanı işe alırken, belirlenen çalışma saatinden %20 daha fazla çalışmadığı takdirde zam yapmayacağını vurgulamaktadır. Almanız gereken ücreti belirlerken göz önünde bulunduracağınız şeyler şunlardır:
- İş tanımınız
- Herhangi bir yöneticilik ve liderlik görevleri de dahil sorumluluklarınız
- Deneyim süreniz ve işteki kıdeminiz
- Eğitim seviyeniz
- Konumunuz
5. Benzer pozisyonlarda çalışanlar arasında piyasa araştırması yapın. Bu araştırmanın işe başlarken maaşınızı kararlaştırmadan önce yapılması gerektiği gibi, işteki rolünüz ve sorumluluklarınız zaman içerisinde muhtemelen değişmiş olduğundan mevcut durumunuzda da yapılabilir. Sektörde sizinle benzer işte ve benzer pozisyonda çalışan kişilerin aldıkları maaşları araştırın. Yaşadığınız bölgedeki benzer iş sahiplerinin aldıkları ortalama ücreti belirleyin. Patronunuz ile konuşacağınız zaman sizi daha bilgili gösterecek ve elinizi güçlendirecek kıyaslanabilir piyasa verileri edinin. Salary.com, GenderGapApp ya da Getraised.com adreslerinden kıyaslanabilir pozisyonları kontrol edebilirsiniz.
Bu veriler size bakış açınızı genişletme konusunda yardımcı olabilir fakat zam için öncelikli belgeler haline gelmemelidirler: Edindiğiniz bilgiler potansiyel değeriniz hakkında yalnızca sizi bilgilendirir, patronunuzu değil.
6. Yaptığınız işteki son gelişmelerden haberdar olun. En azından mesleki bir dergiye abone olun ve düzenli olarak okuyun. Böylelikle meslektaşlarınız ile işinizin geleceği hakkında tartışabilir ve gündemi takip edebilirsiniz.
Ayrıca gözünüzü ufuktan ayırmayın ve şirketinizin endüstri içerisinde ilerlediği ve ilerleyeceği yolu zihninizde devamlı canlandırın. Her ayın sonunda bilinçli bir şekilde şirketiniz ile birlikte ilerlemekte olduğunuz yolu incelemek için zaman ayırın.
Yapılması gereken şeyleri önceden belirlemek günlük işlerinizde ve maaşınızı yeniden kararlaştırmak istediğinizde size oldukça yardımcı olacaktır. Böylelikle şirketinizin geleceğine giden yolda öncülük edebilir ve şirketinizin değişen piyasaya uyum sağlaması için gereken beceriyi göstermesinde etkin rol alabilirsiniz.
Adım 2: Topladığınız Bilgilerden Bir Dosya Oluşturun
1. Başarılarınızdan oluşan bir liste hazırlayın. Müşteri memnuniyeti, kalite artışı ve özellikle kardaki büyüme oranları gibi doğruluğu kesin performans ölçüm belgelerinin kullanılması en iyisidir. Hazırladığınız bu liste değerinizi kanıtlayacak, zam için başvuru hakkınızı somutlaştıracak ve isteklerinize objektif bir kaynak sağlamış olacaktır.
Bazıları bu başarıları yazılı olarak patronunuza sunmanız gerektiğine inanırken bazıları da başarıların aşikar olduğunu ve sizin bunlara yalnızca patronunuza hatırlatacak ve bilgilerini pekiştirecek şekilde değinmeniz gerektiğini çünkü patronunuzun zaten bunları biliyor olduğunu savunurlar. Bütün bunlar patronunuzun tercihlerini bilmenize, sahip olduğunuz ilişkinin yakınlığına ve başarılarınızı kelimesi kelimesine anlatırken rahat hissedip hissetmeyeceğinize bağlıdır.
Eğer patronunuzu sözlü konuşma ile ikna etmeye karar verdiyseniz o zaman başarı listenizi ezberlemeyi unutmayın.
Eğer başarılarınızın yazılı bir kopyasını patronunuza sunmayı seçtiyseniz bu dosyayı vermeden önce birinden sizin için yeniden gözden geçirmesini isteyin.
2. Çalışma geçmişinizi gözden geçirin. Özellikle çalıştığınız projeleri, çözümünde etkili olduğunuz problemleri, işe başladığınızdan bu yana hangi görevleri tamamladığınızı ve şirkete neler kazandırdığınızı belirtmeye ayrı bir özen gösterin. Bu durum yalnızca işinizi iyi yapıyor olmaktan ibaret değildir, ki bu zaten sizden her durumda beklenir, ayrıca size verilen görevlerden çok daha fazlasını başarmak ve sonuç olarak da şirketinizin gelişim haritasında yer almak gerekir. Dosyanızı geliştirirken cevaplamanız gereken sorulardan bazıları da şunlardır:
– Herhangi zorlu bir projeyi tamamladınız ya da tamamlanmasına katkıda bulundunuz mu? Bu projeden olumlu sonuçlar alındı mı?
– Çalışma saatiniz dışında ekstra çalışıyor ya da son teslim tarihlerine kadar projeleri yetiştirebiliyor musunuz? Bu tip işe bağlılık sinyalleri vermeye devam ediyor musunuz?
– İnisiyatif kullandınız mı? Kullandıysanız hangi yönlerde?
– Yapmanız gereken işten çok daha fazla yaptığınız oldu mu? Olduysa hangi durumlarda?
– Şirkete zaman ya da para kazandırdığınız oldu mu?
– İş için herhangi bir sistem ya da yöntem geliştirdiniz mi?
– Diğer çalışanları desteğiniz ve önderliğiniz ya da tecrübeniz ile güçlendirdiğiniz oldu mu? Carolyn Kepcher’ ın da dediği gibi, “Yükselen bir dalga bütün botları havalandırır.”. Patronunuz sizden takım üyelerinize yardım ettiğinizi ve onların güçlenmesine katkıda bulunduğunuzu duymak ister çünkü bunlar şirketin gelişimi için yararlı birlikteliklerdir.
3. Gelecekte şirkete sağlayacağınız katkıyı belirtin. Böylelikle patronunuz sizin büyük resmi görebildiğinizi ve gelişmekte olan fırsatlara uyum sağlama yolunda şirkete yardımcı olabileceğinizi anlayacaktır. Şirketin ilerlemekte olduğu yol hakkında düşünce sahibi olmak sizi diğerlerinden bir adım önde tutacaktır.
Gelecekte şirkete kazanç sağlayacak uzun vadeli hedef ve amaçlara açık bir şekilde değindiğinizden emin olun.
Bir işveren için mevcut çalışanı memnun etmek, yenisini işe almak için görüşmeler düzenlemekten daha kolaydır. Direkt olarak söylemek istemeseniz bile, şirketin gelişimine pozitif olarak katkıda bulunacağınızı vurgulamak patronunuzu kesinlikle etkileyecektir çünkü böylelikle patronunuza şirketin gelecek başarıları hakkında güvence vermiş olacaksınız.
4. Maaşınızda hangi oranda artış beklediğinize karar verin. Bu konuda hırslı görünmemek, gerçekçi ve mantıklı bir yaklaşım sergileyebilmek oldukça önemlidir.
Eğer çalıştığınız pozisyondan memnunsanız, maaş artışını yükselen şirket kazancıyla ya da geçmiş başarılarınızı örnek göstererek yakın gelecekteki potansiyelinizi vurgulayarak şirkete sağlayacağınız kar ile ilişkilendirebilirsiniz. Önümüzdeki birkaç ay içerisinde kar getirecek bir projeyi ya da anlaşmayı çalışmak için eve götürmeniz gerekeceği izlenimini aldıysanız, bu da sizin zam isteğinizin sebeplerinden biri olarak gösterilebilir ( ve çok daha fazlası). Gelecek 10 ayda nihai olarak katkınızla oluşacak karın tahminine açıkça değinmek zorunda değilsiniz fakat dosyayı daha inandırıcı kılmak istiyorsanız sonuç belirtmek kaçınılmazdır. Patronunuz üst düzey kişilere yaptığı zammı açıklayabilmek için kolay bir yol bulabilirse, isteğinizin gerçekleşmesinin daha muhtemel olacağından emin olabilirsiniz.
Direkt olarak zam talebinde bulunma gibi sıklıkla rastladığımız maaş arttırma yöntemlerini uygulamanız pek de iyi bir fikir sayılmaz çünkü patronunuz şirketi sömürdüğünüzü ve sınırları zorladığınızı düşünebilir.
Sayıları yazılı olarak ayrıntılı bir şekilde belirttiğiniz takdirde daha az heybetli görüneceklerdir. Mesela, yıllık 2.200 lira şeklinde bütün olarak söylemektense haftalık olarak 40 lira zam şeklinde açıklayabilirsiniz.
Yalnızca zam için görüşmek zorunda da değilsiniz. Belki para yerine şirketten hisse, özel odalara erişim, asistan, daha prestijli bir unvan, kullanmanız için bir şirket aracı verilmesi, hatta daha da iyilerini isteyebilirsiniz. Uygun bir ortam olursa 5.artan kar payları, daha çok dikkat çeken iş unvanları ve sorumluklarınızda değişiklik, yönetime ya da görevlendirmelere genel bakış konuları hakkında konuşun.
Uzlaşmaya ve sıkı pazarlık yapmaya hazır olun. Her ne kadar gerçekçi bir izlenim vermiş olsanız da eğer patronunuz teklifi anlayışla karşıladıysa pazarlığa girişmesi muhtemeldir.
5. Sormaktan korkmayın. Maaşınıza zam almak zor olsa bile, bunu hiçbir şekilde soramamış olmanın sürekli zihninizi meşgul etmesi en kötüsüdür.
Bilhassa kadınlar çok talepkar ya da yüzsüz görünmek istemedikleri için maaşlarına zam istemekten genellikle çekinirler. Bunu kariyer hayatınızda kendinizi ve iş yerinizi geliştirmeyi yeterince önemsediğinizi göstermek için bir fırsat olarak görün.
Müzakere etmek sonradan edinilebilecek bir beceridir. Eğer bir tartışma içerisine girmekten korkuyorsanız, pazarlık etmeyi öğrenin ve patronunuz ile görüşmeden önce çeşitli konularda incelemeler yaparak pratik yapmak için kendinize biraz zaman verin.
6. Zamanlamayı doğru seçin. Bir teklifinin başarıya ulaşması çoğunlukla zamanlamaya bağlıdır. İspat edilebilir bir zaman dilimi içerisinde elde ettiğiniz hangi başarıların sizi firma ya da kurum için daha değerli kılacak olduğunu kendinize sorun. Ne kadar süredir aynı kurumda çalışıyor olursanız olun, patronunuza kendinizi kanıtlamanızı sağlayacak büyük bir başarınız yoksa maaşınıza zam istemenizin hiçbir mantığı yoktur.
Zam isteyebileceğiniz en doğru zaman şirkete en çok katkı sağladığınız zamandır. Bu da demektir ki teriniz soğumadan ilerlemeye devam edip mükemmel bir konferans vermek, fazlasıyla olumlu geri bildirimler almak, önemli bir müşteriyi anlaşmaya ikna etmek, diğerlerinin batırdığı bir işi tek başına toparlamak vb. başarılarınızdan güç alarak maaşınız için zam istemelisiniz.
Şirketinizin yüksek miktarda zarar ettiğini duyurduğu zamanlarda zam istemekten kaçının.
Zam isteğinizi yalnızca çalışma sürenize bağlamak oldukça tehlikeli bir seçim olabilir çünkü bu sizi şirketin gelişimiyle ilgileniyor gibi göstermekten çok vaktin bir an önce geçmesi için dakikaları sayıyormuş gibi görünmenize neden olabilir. Patronunuza asla “ Bir yıldır burada çalışıyorum bu nedenle zam almayı hak ediyorum.” şeklinde cümleler yöneltmeyin. Patronunuzdan alacağınız cevap direkt olarak “ E yani?” olabilir.
Adım 3: Maaşınız İçin Zam İstemek
1. Patronunuz ile görüşmek için randevu ayarlayın. Bir saat belirleyin. Eğer içeriye girer girmez hemen zam isterseniz hazırlıksız gelmiş ve zammı hak etmiyormuş gibi görünebilirsiniz. Görüşmeyi çok önceden ayarlamak zorunda değilsiniz ama patronunuzun özel hayatına engel olmayacağınız ve rahatsızlık vermeyeceğiniz bir zaman seçmelisiniz. Mesela, sabah işe geldiğinizde “ İş çıkışından önce müsaitseniz sizinle görüşmek isterim.” şeklinde haber verebilirsiniz.
Unutmayın ki, yüz yüze yaptığınız talebin geri dönüşü e-posta ya da mektup ile yapılan talebinkinden daha zordur.
Yapılacak çok fazla şey olduğundan pazartesi günü ve patronunuzun kafasında çoktan başka şeyler olabileceğinden cuma günü teklifinizi dile getirmekten kaçının.
2. Kendinizi düzgünce ifade edin. Kendinize güvenin, kibirli görünmeyin ve pozitif olun. Nazikçe konuşun ve kontrolünüzü kaybetmekten kaçının. Son olarak da bütün bu sürecin, zam istememiş olmanın size hissettirdiği kızgınlığın yarısı kadar bile kötü hissettirmeyeceğini aklınızda bulundurun. Patronunuzla konuşurken oturuyorsanız arkaya doğru biraz yaslanın. Bu sizin kendinize güvenen bir hava oluşturmanıza yardımcı olacaktır.
İşinizden ne kadar keyif aldığınızı belirterek konuşmaya başlayın. Cana yakın görünmek patronunuz ile olan iletişiminize olumlu bir katkı sağlar.
Sonrasında başarılarınızdan bahsedin. Böylelikle patronunuza maaşınıza zam almayı neden hak ettiğinizi göstermiş olursunuz.
3. Zam yapılmasını istediğiniz süreci belirtin ve ardından patronunuzun yanıtını bekleyin. Yalnızca “ Ben zam istiyorum.” deyip teklifinizi bu şekilde bırakmayın. Patronunuza, örneğin %10 zam gibi, almak istediğiniz zammı yüzdeli olarak söyleyin. Aynı zamanda, ücretinizin yıllık olarak ne kadar artmasını talep ettiğinizi de belirtebilirsiniz. Hangi yolu seçerseniz seçin, mümkün olduğu kadar açık ve kesin olun. Böylece patronunuz sizin bu konu üzerinde düşünüyor olduğunuzu, bunun anlık bir istek olmadığını anlamış olur. İşte alabileceğiniz yanıtlar:
– Direkt olarak “ Hayır.” cevabını aldıysanız, 4. adımı okuyun.
– “ Bu konuyu biraz düşünmem lazım.” cevabını aldıysanız, ileride konuyu tekrar açabilmek için uygun bir zaman kollayın.
– Patronunuz teklifinizi hemen kabul ettiyse, düşüncelerini pekiştirmek maksadıyla “ Gerçekten niyetiniz yoksa olumlu cevap vermeyin.” tarzı bir şey söyleyin. Ve ardından, zam alana kadar patronunuza kendinizi göstermeye devam edin.
4. Patronunuza size ayırdığı zaman için teşekkür edin. Aldığınız cevap ne olursa olsun patronunuza ayırdığı zaman için teşekkür etmek önemlidir. Patronunuza sizden beklediğinden çok daha fazlasını verebilirsiniz. Mesela bir teşekkür kartı verebilir ya da minnettarlığınızı göstermek için yemeğe davet edebilirsiniz. Kendisine yüz yüze birçok kez teşekkürlerinizi iletmiş olsanız bile akabinde bir e-posta yollamayı da düşünebilirsiniz.
5. Patronunuzun verdiği sözü tutmasını sağlayın. Eğer aldığınız cevap olumlu ise geçmeniz gereken son engel zammı gerçekten almayı başarmanızdır. Sözünden cayma, hatta bazen basit bir unutkanlık gibi şeyler ile rahatlıkla karşılaşabilirsiniz. Eğer zam yürürlüğe girmediyse sonucu hemen kabullenmeyin. Belki de yolunda gitmeyen bazı şeyler vardır: Patronunuz üst düzey yetkililerin direnişiyle karşı karşıya kalmış ya da bütçe ile ilgili problemler oluşmuş olabilir.
Patronunuzu vaadini yerine getirmediği için kötü hissettirmek isterseniz bunu göze sokmadan, ince ince düşünerek yapmalısınız. ( Mesela, zam istemeyi düşünen bir kişiye patronun bir kişinin teklifini kabul edip sonra geri aldığından ve çalışanının moralinin nasıl bozulduğundan bahsedebilirsiniz.)
Patronunuza maaşınıza ne zaman zam alacağınızı sorun. Bunu öğrenmenin daha incelikli yolu zammın yürürlüğe girmesi için imzalamanız gereken bir şey olup olmadığını sormak olabilir.
Bir adım daha ileri gidip patronunuza “ Kağıt işleri halledildikten sonra sanırım bu ay sonuna kadar zam işi halledilmiş olacaktır.” vb. şeyler söyleyebilirsiniz. Böylelikle sözleriniz ile birlikte tasarıyı faaliyete dökmüş olacaksınız ve bunu patronunuzun yapmasını beklemenize gerek kalmayacaktır.
Adım 4: Reddedilmenin Üstesinden Gelmek
1. Kişisel olarak algılamayın. Eğer reddedilmiş olmanızın işinizi ya da davranışlarınızı etkilemesine izin verirseniz patronunuz doğru kararı verdiğini düşünebilir. Kötü hareketler ya da olumsuz yorumlara kulak asmama konusunda ünlenirseniz işte o zaman patronunuzun size zam yapma olasılığı daha da düşmüş demektir. Patronunuz son kararını verdiğinde olabildiğince nazik olmaya çalışın. Odadan hışımla çıkıp kapıyı ardınızdan sertçe kapamayın.
2. Patronunuza başka neler yapabileceğinizi sorun. Bu soruyu yöneltmeniz, patronunuzun düşüncelerini dikkatte alma yolunda ne kadar hevesli olduğunuzun gösterir. Belki karşılıklı olarak anlaşıp belirli bir süre içerisinde sorumluklarınızı ve etkinliğinizi arttırabilirsiniz. Böylelikle yavaş yavaş şirkette yeni bir role sahip olur ve daha yüksek ücret alabilirsiniz. Bu aynı zamanda işinize olan bağlılığınızı ve çok çalışma yeteneğinizi gözler önüne serecektir. Patronunuz zamanla sizin gelişiminizi görecektir ve bir sonraki zam teklifinizi iletene kadar sizi radarında tutmaya devam edecektir.
Eğer yıldız bir çalışansanız, kusursuz çalışmanızı devam ettirin ve birkaç ay sonra teklifinizi yineleyin.
3. Teşekkür içerikli bir takip e- postası yollayın. Bu e-posta size tarihi belli, yazılı bir kayıt sağlamış olur ve ileriki görüşmelerde patronunuza bunu hatırlatabilme şansına sahip olursunuz. Aynı zamanda bu e-posta patronunuza gerçekleştirdiğiniz görüşme için minnettar olduğunuzu ve bu konuya takılıp kalmayarak yolunuza devam ettiğinizi de gösterir.
4. Israrcı olun. Zam isteğiniz artık rafa kaldırıldığına göre patronunuz sizin başka bir yerde iş arayabileceğinizi düşünerek endişelenebilir. Zam teklifinizi yinelemek için bir tarih belirleyin. O zamana kadar yaptığınız işi en yüksek seviyelere taşıdığınızdan emin olun. Henüz zam alamadınız diye moralinizi bozup tembellik etmeyin.
5. Eğer durum değişmezse yeni bir iş aramayı düşünün. Hak ettiğiniz değerden daha azını asla kabullenmemelisiniz. Şirketinizin size ödediği maaştan daha fazlasını hedefliyorsanız şirket içinde veya başka bir şirkette maaşı daha yüksek olan bir pozisyon için başvurabilirsiniz. Bu olasılığı dikkatlice düşünün. Yalnızca patronunuz ile olan konuşmanız iyi sonuçlanmadı diye bütün köprüleri yakıp yıkmanız gerekmez.
Zam alabilme ihtimalinize karşı bir süre daha işinize devam etmeniz daha iyi olacaktır. Fakat aradan aylar geçtikten sonra çok çalışmanızın karşılığında size bir şans tanınmadıysa işte o zaman diğer şirketlerde başvurabileceğiniz pozisyonları araştırırken kendinizi kötü hissetmenize gerek yoktur.
