CEO olmak için hangi bölümde okumak gerekir?
CEO’ların ortak özellikleri nelerdir?
Nasıl CEO olunur?
Tüm bu soruların cevaplarını merak ediyorsanız doğru yerdesiniz…
Bu yazıda Warwick Business School’da işletme profesörü olan Christian Stadler’in “Fortune 100” listesindeki şirketlerin ve bir yüzyılı aşkın faaliyet gösteren şirketlerin CEO’larını analiz etmesi sonucu ortaya çıkan genel manzarayı sunacağız.
1. CEO Olmak İçin Ne Okumak Lazım?
Eğer kendi kurduğunuz şirketi büyütüp CEO koltuğuna oturma opsiyonunuz yoksa, üniversite eğitimi olmadan CEO olmak ihtimaliniz neredeyse sıfır.
Fortune 100 listesindeki şirketlerin CEO’ları büyük oranda işletme, iktisat, mühendislik, temel bilimler, hukuk gibi alanlarda eğitim görmüş kişilerdir.
Ford’un CEO’su Alan Mulally, Kansas Üniversitesi mezunudur. AT&T’nin CEO’su Randal Stephenson ise Oklahama Üniversitesi mezunudur. Yani CEO olmak için illa Harvard’da okumak gerekmez.
Yapılan bir araştırmada üniversite sınavında aynı puanı almasına rağmen daha düşük bir okula gidenlerin iş hayatında daha başarılı olduğu tespit edilmiştir. Zira böyle bir durumda daha düşük bir okula giden öğrencilerin özgüvenlerinin daha yüksek olmaktadır.
– Harvard’da MBA Çok Kapı Açar
MBA (İşletme yüksek lisansı) söz konusu olunca okulun adı daha çok önem taşımaktadır. Zira kaliteli ve elit bir üniversitede MBA yapmak, networking anlamında çok faydalıdır. Yani lisansta olmasa bile MBA aşamasında Harvard’a gitmek size pek çok kapı açabilir. Fortune 100 listesindeki CEO’ların 40 tanesi Princeton, Yale gibi klas okullarda MBA yapmışlardır.
– Mühendislik Revaçta
Genel manzaraya baktığımızda CEO’ların üniversite eğitimini kendi ülkelerinde aldıktan sonra MBA derecelerini ABD’de aldıklarını görüyoruz. Ancak önümüzdeki yıllarda mühendislik kökenli CEO’ların sayısında artış olacaktır. Aynı şekilde kalkınmakta olan ülkelerdeki şirketlerin CEO’larının da mühendislik, yazılım kökenli insanlar olması kuvvetle muhtemel gözükmektedir.
2. CEO Olmak İçin Nasıl Bir Kariyer Gerekir?
Büyük şirketler karmaşık yapılara sahiptir. Bu nedenle şirketin dinamiklerini bilen kişilerin CEO olma ihtimalleri daha yüksektir. Keza Fortune 100 listesindeki şirketlerin CEO’ları %79 oranında şirketin içinden seçilmektedir.
Bu ise CEO olmak için hep aynı şirkette çalışmış olmak gerektiği anlamına gelmez. Büyük şirketlerde görev yapan kişiler de başka şirketlerin başına CEO olarak geçebilmektedir, ancak bu örnekler istisna teşkil etmektedir. Yani CEO’lar büyük oranda çalıştıkları şirkette gösterdikleri başarılar nedeniyle CEO olmaktadırlar.
– CEO’lar Büyük Oranda Şirket İçinden Seçilir
Fortune 100 listesindeki CEO’ların büyük bir bölümü şirketin operasyon alanında deneyimli kişilerden oluşmaktadır. Böyle bir kariyer yolunun ise dezavantajları bulunmaktadır. Şirket içinden CEO atanması CEO’lar için handikap olarak görülmektedir. Zira CEO’luk yöneticilik kadar network’le de alakalıdır. Bu bağlamda bir CEO’nun farklı şirketlerde çalışmış olması, o kişinin çevresinin geniş olmasını sağlar ve bu da CEO’luk pozisyonu için olmazsa olmazdır.
CEO’luğa giden bir başka yol ise finans sektöründen geçer. Fortune 100 listesindeki şirketlerin CEO’ları %32 oranında şirketin eski finans departmanı müdürlerinden oluşur. Ancak bu durum da şirketi sadece rakamlar açısından okumak gibi bir riski de beraberinde getirir. Buna karşın şirketin finans müdürleri, hissedarlarla birebir ilişkide olduğu için hissedarlarla ve partnerlerle daha iyi bir iletişim ağına sahiptir. Yani finans alanında CEO’luğa yükselen kişiler, hem avantajlı hem de dezavantajlıdırlar.
– Farklı Tecrübelere Sahip Olmak Gerekir
Günümüz dünyası gittikçe daha küresel bir hal aldığı için CEO’ların da zengin bir tecrübe geçmişine sahip olması istenen bir özelliktir. IBM’in CEO’su Ginni Rometty, General Motors’ta başladığı kariyerine IBM’de sistem mühendis olarak devam etmiştir. Daha sonra pazarlama ve strateji departmanlarında çalıştıktan sonra CEO koltuğuna oturmuştur.
3. CEO Olmak İçin Hangi Özelliklere Sahip Olunmalı?
Şirket içinde CEO seçimi yapılırken CEO adaylarının hem kişisel hem de mesleki özellikleri incelenir. Yakın tarihte yapılan bir araştırma bu durumu daha iyi özetlemektedir.
Yapılan görüşmelerde 800 üst düzey yöneticinin %78’i, bir kişinin geçmiş mesleki hayatının gelecekteki başarısı için önemli bir gösterge olduğunu vurgulamıştır. %87’iyse kişilik özelliklerinin iyi ve muhteşem arasındaki farkın ana nedeni olduğunu ifade etmiştir.
Bir insanın kişilik özelliklerini tespit etmek zordur ve CEO seçiminde birincil bir kriter olması gerekmez. Yani CEO olarak seçilen kişinin pozisyona uygun olmadığı zamanla anlaşılabilmektedir. Ancak her halükarda CEO koltuğuna oturacak kişilerin bazı özelliklere sahip olması şarttır.
– Tutku ve İstek Şart
Tutku ve istek bu özelliklerin başında gelir. En tepeye çıkmak için başa çıkılması gereken stres herkese göre değildir. Bill Gates, Microsoft’u kurmadan önce 10.000 saat boyunca kod yazmıştır. Gates 13 yaşından beri bu işin içinde pişmiştir. Bu bağlamda yapılan işi tutkuyla sevmek ve ilerlemeye yönelik büyük bir istek taşımak, azimli ve kararlı olmak CEO olmak isteyenlerin mutlaka sahip olması gereken özelliklerdendir.
İletişim becerileri de CEO’luk açısından son derece önemlidir. CEO’nun ağzından çıkacak her söz, şirketin borsadaki değerine direkt olarak etki edebilir. Bu nedenle CEO, konuşmalarına, söylemlerine hakim olmak durumundadır.
– İletişim ve Çevre de Kritik Öneme Sahip
Başkalarını dinleyebilmek de CEO’luk açısında çok önemlidir. CEO’lar zor kararlar veren kişilerdir. O yüzden karar vermeden önce çalışanlarını, hissedarları, partnerleri dinlemeyi ve onlarla fikir alışverişinde bulunmayı bilmelidir.
Son olarak network meselesine de değinmemiz gerekiyor. Fortune 100 CEO’larının %15’i üniversite yıllarında “fraternity” adı verilen öğrenci kulüplerine üyeydi. Bu kulüpler, başarılı ve zengin ailelerin çocuklarından oluşmakta ve mezuniyet sonra bu kişiler birbirlerini kollamaktadırlar. (Ülkemizde Galatasaray Lisesi mezunları örnek verebiliriz.) İş hayatında çoğu zaman kim olduğunuzdan çok kimi tanıdığınız daha önemli olmaktadır.
Sonuç olarak
Özetleyecek olursak CEO olmak için belli bir formül olmadığını söylemeliyiz. Şans, çevre, doğru zamanda doğru yerde bulunmak, kariyer, kişilik özellikleri gibi pek çok faktör bulunmaktadır. Ancak bu yazıda belirttiğimiz unsurlara dikkat ederseniz bir gün CEO koltuğuna oturma şansınız artacaktır…
