Pek çok insan için tavuk yetiştirmenin temel amacı günlük yumurta ya da et elde etmektir. Ancak unutmamak gerekir ki yetiştirilen tavukların ırkı alacağınız yumurta sayısı üzerinde çok önemli bir etkiye sahiptir.
Örneğin Japon türü olan Bantam neredeyse hiç yumurtlamazken melez tavuk ırkları yılda 300 kez yumurtlar.
Bu yüzden tüm yıl boyunca yumurta elde edebilmek için doğru tavuk ırkını tercih etmelisiniz.
Biz de bu yazımızda en iyi ve en çok kazandıran tavuk ırkları hakkında sizlere kapsamlı bilgiler veriyoruz.
O halde gelin, yazımıza başlayalım.
A. En Çok Yumurtlayan Tavuk Irkları
Öncelikle yumurtası için yetiştirilen tavuk ırklarına bakalım. Daha sonra ise eti için beslenen tavuk ırklarına bakacağız.
1. Golden Comet
Birçok melez tavuk türü vardır ancak içlerinde en yaygın olanı Golden Comet olarak bilinen bu tavuk cinsidir. Melez tavuklar genelde çok yumurtlar ve az yem tüketir. Bu da melez ırkları ticari olarak yetiştirmeyi makul ve kazançlı kılar.
Genelde kahve ve altın renklerinde olan melez tavuklar yılda ortalama 280-300 yumurta üretir. Orta boylu ve açık kahverengidir bu yumurtalar.
Çevre ve mevsim koşullarına oldukça dayanıklı olan melez tavuklara bakması da kolaydır.
2. Rhode Island Red
Kuzey Amerika kökenli olan bu tavuk ırkının iki önemli işlevi vardır. Hem et hem de yumurta için beslenebilen Rhode Island Red türü de melez ırk gibi dayanıklı ve bol yumurtlayan bir tavuk türüdür.
Yılda ortalama 250 adet orta boylu kahverengi yumurta veren bu türün tüyleri kahverengi ve siyah karışımıdır.
Kendi kendini idare edebilen Rhode Island Red türü arkadaş canlısı uysal bir tavuk türüdür.
3. Leghorn (Ligorin)
Ülkemizde bilinen adıyla ligorin İtalya kökenli bir tavuk türüdür. Evlerin bahçesinde bile yetiştirmeye uygundur.
Yıllık ortalama 250 adet orta boylu beyaz yumurta verir.
Tüm tüyleri beyaz olan bu türün ibik kısmı da koyu kırmızıdır.
Tavuk yetiştiriciliğine yeni başlayanlar için ideal bir türdür. Ancak tavuklarını eğitmek isteyen kişiler Ligorin türünü seçmemelidir çünkü bu ırk tavuklar oldukça ürkektir ve eğitim vermek zordur.
4. Sussex
Eti ya da yumurtası için yetiştirilebilen Sussex yıllık ortalama 250 yumurta verir. Yumurtalar kahverengi de olabilir, bej de.
Genelde beyaz tüylü fakat kanat ve kuyruk kısmı siyah olan Sussex sakin bir tavuk türüdür. Yetiştiği bölgeye ve bahçeye zarar vermez. Eğitimi kolaydır, elle bile beslenebilen bir ırktır.
5. Plymouth Rock
Plymouth Rock türü ilk kez tavuk yetiştirmek ve bir tavuktan 2 günde bir yumurta almak isteyenler için ideal.
Yıllık ortalama 200 yumurta veren bu türün yumurtalar küçük-orta boydur ve yumurtalar açık kahverengidir.
Siyahlı beyazlı ilginç bir tüy yapısına sahip olan bu tavuklar görece iridir ve kendi başlarına takılmayı sever. Eğitimleri de oldukça kolaydır.
6. Ancona
İtalya kökenlidir ancak ABD ve İngiltere’de daha çok yetiştirilir.
Yıllık 200 adet ufak beyaz yumurta verir. Görünüş olarak Plymouth Rock’u andırır.
Uçmaya oldukça hevesli, heyecanlı bir türdür. Bu nedenle kanat tüyleri düzenli olarak kırpılmalıdır.
7. Barnevelder
Siyah ve turuncu-kahverengi parlak tüylü bir tavuk ırkı olan Barnevelder Hollanda menşeilidir.
Yıllık 200 adet orta-küçük boy açık kahverengi yumurta verir.
Bahçede yetiştirmeye uygun bir tür olan Barnevelder’in uçma hevesi yoktur. Dolayısıyla kanat tüylerinin kırpılmasına da gerek bulunmamaktadır.
8. Hamburg
Almanya kökenli olan Hamburg görünüş olarak güzel bir tavuktur. Bu nedenle oldukça ilgi görür.
Yıllık ortalama 200 adet küçük orta boy parlak beyaz yumurta verir.
Dalmaçya köpeklerini andıran tüyleri vardır. Geniş alanlarda gezmeyi seven Hamburg kapalı kümeslerde yaşamayı sevmez ve kümeste kaldığı zamanlarda agresiftir.
9. Marans
Hem eti hem de yumurtası için beslenir ve eti çok kalitelidir.
Parlak koyu kahverengi ve orta boy yumurtalarından yıllık 200 adet yumurtlar.
Plymouth Rock ve Ancona türlerine benzer.
Kümeste beslemeye uygundur ve çok gezmeyi sevmez. Buna karşın eğitilmesi zordur.
10. Buff Orpington
Bir İngiliz ırkı olan Buff Orpington bahçede yetiştirmeye çok ideal bir tavuktur.
Yıllık yaklaşık 180 adet yumurta verir. Yaz aylarında kuluçkaya yattığı için listedeki diğer tavuklara nazaran yıllık yumurta verimi daha düşüktür.
Altın sarısı şahane sık tüyleri vardır.
Eğitimi kolaydır, insanlarla takılmayı seven çok tatlı bir ırktır.
11. Easter Eggers
Melez bir türdür. Yeşil ve maviye çalan yumurtalarıyla dikkat çeker.
Yıllık 250 kez yumurtlayabilir. Orta ve büyük boylu yumurtaları bulunur.
Tüy rengi bakımından çeşitlilik gösterir, ancak kahve tonları daha yaygındır.
Serbest dolaşmayı sever ve arkadaş canlısıdır. Buna karşın yine de insanların arasında dolaşmayı tercih etmez.
Yumurta Verimi Nasıl Artırılır?
Yumurtlayan bir tavuk ırkına sahip olmak, çok yumurta elde etmek anlamına gelmeyebilir.
Bir tavuğun ne kadar çok yumurtlayacağını etkileyen çeşitli faktörler vardır.
Yaş, beslenme, güneş ışığı önemli unsurlardır.
a. Yaş
Yaşlı tavuklar genç tavuklar kadar sık yumurtlayamaz.
Bir tavuk için ilk bir yıl en verimli yumurtalama dönemidir. Sonra her yıl yumurta verimi giderek düşer. Özellikle 3 yaşından sonra yumurta sayısında ciddi düşüş yaşanır.
Yani bir tavuk ilk yılında 250 yumurta veriyorsa 3 yaşına geldiğinde yıllık 160 yumurta verir.
Buna karşı yapacak bir şey yoktur. Doğanın kanunu böyledir.
b. Beslenme
Tavukların yumurtlayabilmek için günlük 20 gram protein ihtiyacı vardır. Eğer günlük protein ihtiyaçları karşılanmazsa yumurta verimleri düşer.
Bu yüzden tavuklarınızı düzenli olarak yemlemelisiniz. Tavuklar için özel hazırlanan yemlerden kullanmanız çok iyi olur. Bu yemler mineral, protein, vitamin bakımından zengindir.
c. Güneş Işığı
İyi beslenmenin yanı sıra günlük en az 14 saat güneş ışığı almak, bir tavuğun yumurtlaması için şarttır.
Günlük 14 saatten az güneş alan bir tavuğun yumurta verimi sınırlı olur.
Bu yüzden tavukları güneş doğar doğmaz kümesten çıkarıp gezmelerine imkan tanımanız gerekir.
Kışın 14 saat güneş ışığı olmadığı için bazı kişiler kümeslere yapay ışık yerleştirmektedir. Ancak tavukların kış mevsiminde bünyelerini toplayabilmeleri için bunun pek tavsiye edilmediğini belirtelim.
B. Et Verimi En Yüksek Tavuk Irkları
Şimdi ise özellikle eti için beslenen tavuk ırklarına yakından bakalım.
1. Cornish Cross
Endüstriyel et üretiminde en sık kullanılan türlerden biridir. Ortalama ağırlığı 5 kilodur ve 4-6 hafta arasında kesilebilir.
Cornish Cross çok hızlı büyür, 6 haftada 5 kiloya ulaşır. But, kanat ve göğüs bakımından eti oldukça lezizdir. Özellikle bol miktarda göğüs eti elde edilebilen bu tür marketlerde en sık satılan et türlerinden biridir.
Çabuk büyümesine paralel olarak çok yem tüketir. Doğru zamanda kesilmesi önemlidir, aksi halde fazla büyümeden kaynaklı kalp ve kemik problemleri yaşayabilir.
Kuluçkaya yatmadığı için doğum yapmaz.
2. Jersey Giant
ABD’de sık yetiştirilir ve hindiye ikame olarak kabul edilir.
Çiftlikte ve bahçede yetiştirilmesi kolaydır. Yavaş büyür ancak çok et verir. Yavaş büyüdüğü için Cornish Cross türü kadar yaygın değildir endüstriyel yetiştiriciliği. Fakat yine de Cornish Cross’tan daha büyük bir tavuktur.
Yumurtlayabilen Jersey Giant ırkı, hem et hem de yumurta verebilen güzel bir ırktır.
16-21 hafta arasında kesime uygundur. Kesim ağırlığı ise yaklaşık 6 kilodur.
3. Freedom Rangers
9-11 haftada yaklaşık 3 kilo ağırlığa ulaşan Freedom Rangers ırkı yumurtlayabilir ve yavru verebilir.
Organik hayvancılık yapanların gözde tavuk ırklarından biridir. Otlak alanda gezinerek beslenir. Ot ve böcek yiyerek beslenen bu ırkın eti de bir hayli lezzetlidir. Buna karşın et verimi yeterince yüksek değildir. Yetiştirilmesi kolaydır ve ancak yavaş büyürler.
4. Bresse
16-20 hafta arasında 3 kiloya ulaşır. Ayakları maviye çalan ilginç bir renktedir. Yumurtlama özelliği sayesinde ekonomik olarak gözde bir türdür.
Bazı gurmeler Brisse etinin en lezzetli tavuk eti olduğunu ifade etmektedir. Yetiştirilmesi kolaydır ve genel olarak uysal bir ırktır. Genelde beyaz, gri ve siyah renklere sahiptir.
5. Buckeye
16-21 haftada 4 kilo ağırlığa ulaşarak kesime hazır hale gelir. Kızıl kahverengi tüyleri vardır. Soğuk havalara dayanıklıdır. Hastalıklara karşı da bağışıklığı güçlüdür. Diğer hayvanlara karşı zaman zaman agresif olabilir ancak yıllık 200’e yakın yumurta vermesi nedeniyle kazançlı bir ırktır.
Hem et hem de yumurta elde etmek için tavuk ırkı arıyorsanız Buckeye en ideal ırklardan bir tanesidir.
6. Kahverengi Ligorin
16-21 haftada yaklaşık 3 kiloya ulaşır ve kesime hazır olur. Yıllık 280’e yakın yumurta verir ancak eti için de gayet beslenebilir.
Sıcak iklimlerde yetiştirilmeye daha uygundur. Otlak alanlarda gezinmeyi sever. Uysal bir ırktır.
Çok büyümese bile hem et hem yumurta verimi, aşırı sıcak havalarda yaşayabilmesi ile kazançlı bir ırk olduğunu söylemek mümkün.
7. Egyptian Fayoumi
14-18 hafta sürecinde 2.5 kilo ulaşır. Egzotik bir ırk olarak bilinir. Yıllık 150’ye yakın yumurta verir.
Ufak bir tavuk ırkıdır ancak 14. haftaya kadar ortalama 5 adet civciv verir. Gümüş renkli bu ırkın yumurtası da eti de lezzetlidir. Hastalıklara karşı dayanıklıdır ve yumuşak huylu bir tavuktur.
8. Turken
Kel boyun olarak da bilinen Romanya kökenli bir tavuk ırkıdır. Yarı tavuk yarı hindi olarak bilinir ancak bu doğru değildir. İki türün başarısız bir şekilde melezleştirilmesi deneyinin ürünüdür.
Boyun kısmında tüy yoktur. Farklı renklerde olabilir ve bahçede yetiştirmeye uygundur.
Sıcak ve soğuk havalarda yaşayabilir. Farklı ortamlarda hayatta kalabilen dirençli bir ırktır. Çabuk kilo alabilirler ve yıllık 100 yumurta verebilirler. Anaç yapılarıyla yavrularına göz kulak olan bir ırk olduğunu da belirtmeden geçmeyelim.
9. Chantecler
11-16 haftada 4 kilo ulaşabilir.
Soğuk havalara karşı dayanıklıdır. Hem eti hem de yumurtası için beslenir genelde. Erken yaşta kuluçkaya yatar ve kesim zamanına kadar irileşir. Serbest gezerek otlaklarda kendi başına beslenmeyi tercih eder.
Yıllık 200 yumurta verir. Saf bir ırk olduğu için uzun vadede yetiştirmesi daha ekonomiktir. Yani Chantecler’in yavrularını da uzun vadede üretimde bir düşüş yaşamadan besleyebilir ve kesebilirsiniz.
10. Delaware
12 haftada 4 kiloya ulaşabilir. Yıllık 280 yumurta verir ve et randımanı da yüksektir.
Plymouth Rock ve New Hampshire Red türlerinin melezidir. Bu nedenle yumurtlama ve et kalitesi bakımından iyi bir ırktır.
11. Croad Langshan
14-18 haftada 4 kiloya ulaşıp kesime hazır hale gelir.
Çin kökenli bir tavuk ırkıdır. Yumuşak siyah veya koyu lacivert tüyleri vardır.
Yıllık 150 yumurta verir ancak esas olarak eti için beslenir.
14. haftada erkekleri 4 kiloya ulaşırken dişileri 3.5 kilo civarındadır. Zeki ve uysal bir tavuk ırkıdır.
12. Dorking
16 haftada 4 kiloya ulaşır.
Çok leziz bir eti vardır. Bununla beraber yıllık 140 yumurta verebilir. Sakin huylu, serbest gezen, kendi kendine beslenen bir ırktır.
Agresif bir ırk değildir ve kendini pek savunamaz. Bu nedenle agresif tavuklarla birlikte yetiştirilmesi pek önerilmez. Soğuğa karşı hassastır ve bu nedenle soğuk iklimli bölgelerde beslenmemesi gerekir. 26. haftaya kadar kuluçkaya yatmaz. Bu nedenle yavru verimi pek iyi değildir.
13. New Hampshire Red
8-10 haftada 4 kiloya yaklaşır. Bol bol yumurtlar ve eti de kalitelidir. Özellikle eti için beslenir.
Zorlu hava koşullarına dayanıklıdır. Kuluçkaya yatarak yavru verir. Erkekleri agresif olabilir ancak her türlü ortama uyum sağlaması ve verimliliği bakımından çok iyi bir ırktır.
Et Verimi Nasıl Artırılır?
Şimdi tavuklarınızdan daha çok et elde etmenizi sağlayacak bazı yöntemlere bakalım.
Piliçlerden Nasıl Et Tavuğu Yapılır?
Mevcut tavuklarınızdan (piliçlerinizden) et almak ile yumurtlayan tavuklardan et almak arasında pek fark yoktur.
Piliçleri muhtemelen tavuk çiftliğinden satın alırsınız. Piliç satın almak et için tavuk yetiştirmek açısından daha kolay bir yöntemdir çünkü piliçler odaklı tavuklardır. Kendi tavuklarınızın kuluçkaya yatması ya da erkek tavuk olması (horoz) sizi bağlamaz.
Bu nedenle piliçleri (genç tavukları) yumurtlayan tavuklara kıyasla daha uygun fiyata satın alabilirsiniz.
Et Tavukları Nasıl Barınmalıdır?
Et odaklı tavuk yetiştirirken kullanacağınız kümes, yumurta odaklı tavuk yetiştirirken kullanacağınız kümesten çok da farklı değildir.
Ancak et amaçlı tavuk yetiştiriyorsanız bu işi daha ticari olarak düşünüyorsunuzdur. Bu nedenle kümesin daha büyük olması iyi olur.
Bununla beraber yumurta tavuklarını tüm yıl beslemeniz ve barındırmanız gerekir. Lakin et tavuklarını 3-4 ay içinde kesmeniz gerektiği için kümesin izolasyonlu olması gerekmez. Geçici bir barınak yeterli olacaktır. Kuluçka kutularına, tüneklere gerek yoktur yani.
Et Tavukları Nasıl Yağlandırılır?
Pek çok insan otlak alanda yetişen tavukların etinin sert ve lezzetsiz olduğunu düşünür ama bu doğru değildir.
Otlakta serbest gezinen tavuklar daha mutlu ve sağlıklıdır.
Araştırmalar otlak alanlarda yetişen tavukların etinin daha yumuşak ve lezzetli olduğunu, Omega 3 ve diğer besleyici maddeler bakımından zengin olduğunu gösteriyor.
Yetiştirdiğiniz tavukların et-yağ oranının doğru olması için onları düzenli beslemeli ve onlara serbest gezebilecekleri bir alan sunmalısınız.
Pek çok tavuk çiftliği işletmecisi 12/12 yöntemini öneriyor. Tavuklar günün 12 saati yeme erişim sağlayabiliyor ve 12 saat ise yemden uzak tutuluyor. Bu yöntem et-yağ oranının ideal düzeyde olmasını sağlamaktadır.
Tavukların otlak alanda gezinerek kendi başına beslenmesi de onlara semirme imkanı verir ve üstelik bu durumda et fazla yağa dönüşmez.
Tavuklara bol miktarda su vermek de yine iyidir. Yem ve suyu ayrı yerlerde tutmanız iyi olur, böylece tavuklar yem ve su arasında gidip gelirken egzersiz yapabilir.
Kesim Ne Zaman Yapılmalıdır?
Yetiştirdiğiniz tavukların cinsine göre kesim için ideal ağırlık ve ideal süreyi mutlaka takip edin. 12. haftada 4 kilo iken kesilmesi gereken tavuğu 8. haftada 3 kiloyken kesmeyin mesela.
Bazı tavuklar çok yavaş büyür ve yedikleri yemin fiyatı etten elde edeceğiniz paradan daha yüksek olabilir. Böyle tavukları biraz daha erken kesmek mantıklı olabilir.
Tavukları ister kendi yerinizde isterseniz de bir kesimhanede kestirebilirsiniz.
Pek çok insan yetiştirdiği tavukları kendi kesmektedir. Böylece kesimhane maliyeti de ortadan kalkmış olur.
Sonuç
Et amaçlı tavuk yetiştirmeye karar vermeden önce bunun sizin için uygun olup olmadığını mutlaka iyi düşünün.
Et için tavuk beslemek, yumurta için tavuk beslemekten daha ciddi ve biraz daha detaylı bir iştir.
Buna ek olarak et odaklı tavuk yetiştiriciliğinde daha büyük bir alana ihtiyacınız olur. Bu da daha çok çalışmanız demektir.
Tabii birkaç baktığınız tavukları kesip kesemeyeceğinizi de düşünmeniz gerekir. İşin bir de duygusal boyutu bulunmaktadır.
Eğer bu yazıyı okuduktan sonra bu işe girişmeye karar verdiyseniz lütfen süreçle ilgili olarak deneyimlerinizi bizimle yorum olarak paylaşın.
Bol şans, bol kazançlar.
