Tarım sektöründe faaliyet gösteren ya da göstermek isteyen girişimcilere özel yeni iş fikirlerini ve yetiştirilecek en karlı tarım ürünlerini araştırmaya devam ediyoruz.
2013 yılı, Birleşmiş Milletler Gıda Teşkilatı tarafından ‘kinoa yılı’ ilan edilmiştir. Peki, astrnotların da beslendiği bu mucizevi bitki kinoa nedir ve nasıl yetiştirilir?
Kinoa Hakkında
Öncelikle belirtmek gerekir ki kinoanın tohumları protein bakımından son derece zengindir. Bu da onu yetiştirilmeye değer bir tahıl türü yapıyor. İçerdiği protein “tam protein” olarak kabul ediliyor ki bu bitkilerde çok nadir görülen bir protein türüdür. Bu nedenle kinoa, sporcular ve vejetaryenler arasında oldukça popüler.
Buğday, arpa, çavdar gibi bildiğimiz tahıl ailesine ait olmamasına karşın o yine de tahıl olarak kabul edilir.
Buğday, arpa gibi çimen biçimindeki tahılların tersine, kinoa tohum vermeden önce şahane güzellikte çiçekler açar. Çiçekler genelde koyu kırmızı ve pembe renkte olur. Şekil olarak da etrafı ufak çiçeklerle kaplı göğe doğru yükselen büyük bir sapı andırır.
Yılda bir kez ürün veren veren kinoa, serin havaları sever ve daha ziyade kuzey bölgelerine uygun bir bitki türüdür. Ancak 100’lerce çeşidinin olması sayesinde çoğu iklim için uygun bir kinoa türü bulunabilmektedir. Kinoa taneleri diğer tahıllarla aynı şekilde kullanılabilir. Pirinç gibi tamamlayıcı bir malzeme olarak kullanılabilir ve birçok yemeğin içine dahil edilebilir.
Kinoa Yetiştirmek Kazançlı mı?
Kinoa yetiştiriciliği ülkemizde yeni yeni yaygınlaşmakta olup kinoaya olan talep hızla yükselmektedir. Bu da bitkiyi yetiştirilecek en karlı bitkiler arasına sokmaktadır. Kabaca bir hesap yapacak olursak; 1 dönüm kinoa yetiştirmenin maliyeti 800 – 1500 TL arasında değişmektedir. 1 dönümden hasat edilen ürün miktarı çevre şartlarına ve kinoa türüne göre 200 ila 600 kg arasında değişkenlik göstermektedir. Buna göre, üreticiden kilosu 20 ila 25 TL’ye satılan kinoanın 1 dönümden elde edilen ortalama kazancı, 4 bin – 15 bin TL arasında olmaktadır. Dönüm başına elde edilen kazancı baz aldığımızda bu rakamlarda gelir sağlayan başka bitkiler bulmak çok kolay değildir.
Kinoa Nasıl Yetiştirilir?
Çimlenme süresi: 4-5 gün
Hasat süresi: 90-120 gün
Işık gereksinimi: Tam güneş ışığı
Su gereksinimi: Kuru dönemlerde ara sıra
Toprak: Suyu iyice çekilmiş verimli toprak
Yetiştirme: Kap, konteynır gibi yerlerde yetiştirilmeye müsait değil.
1- Tohum ekimi
Toprak sıcaklığı 15 dereceye ulaştığında tarlaya ekilir. Bu da ilkbaharın erken aylarına ve ayazın bitimine denk gelir. Çoğu kinoa türü -2 ve daha düşük sıcaklıklara en fazla 4 saat dayanabilmektedir.
Toprağı gevşetmek ve otları temizlemek için toprağı eşin. Kinoa yavaş büyür ve hızlı büyüyen otlardan rahatsız olabilir. Dolayısıyla ekim yapmadan önce tarlayı otlardan temizlemeniz elzemdir.
Tohumları sıra halinde ekin. 2.5 santimetreden daha derin ekmeyin. Ekim işlemi 25 ila 35 santimetre aralıkla yapılabiliri. Bir noktada iki tane filizlenme olursa, her bir noktada bir tane olmasını sağlayın. Tüm sıra boyunca tohum saçabilirsiniz, ancak kinoanın ne kadar hızlı çimlendiğini dikkate alınca bu biraz israf olabilir. Şayet filizlenmeyen bir tohum olursa yaklaşık bir hafta içinde tekrar ekim yapabilirsiniz. Dönüm başına ortalama 1,5 kg kadar kinoa tohumu kullanabilirsiniz.
2- Yetiştirme Talimatları
Kinoa, kazayağı denen bahçe otuna çok benzer. Fide olarak birbirlerine çok benzerler. Bu nedenle tarlayı otlardan temizlemek isterken yanlışlık kinoayı sökmeyin. İlk birkaç hafta ot temizlemeniz gerekecektir. Kinoa başlangıçta yavaş büyür ve etrafını saran otlardan rahatsız olur. Boyu 30 santimetreye ulaşınca büyüme hızı artar ve kendi kendine yeter.
Bölgeniz uzun kuraklık dönemlerine maruz kalmıyorsa sulama konusunu dert etmeyin. Kinoa kurak iklim koşullarına son derece uyumlu bir bitkidir ve minimum suyla rahat şekilde büyüyebilir.
3- Haşere ve Hastalık
Tohumlar saponin adı verilen sert bir tabakayla korunur. Bu tabaka kuşları ve zararlı böcekler gelişmekte olan tohumlardan uzak tutar. Ancak kinoa yaprakları, pire ve yaprak bitlerine karşı daha savunmasızdır. Piretrin bazlı böcek spreyleri bu haşeleri uzak tutabilir, ancak olgun bir kinoa bu tür böceklerden gelebilecek zararlara zorlanmadan karşı koyabilir.
Çeşitli türdeki yaprak yiyen kurtçuklar kinoalara musallat olabilir, ancak bunların sayısı fazla değildir. Bulduğunuzda elinizle alıp atabilirsiniz. Bunun dışında almanız gereken ekstra bir tedbir yok denebilir.
4- Hasat ve Depolama
Kinoanın güzel bir özelliği de yapraklarının yenebiliyor olması. Taze yapraklarından biraz koparır haşlayabilir ya da salataya ilave edebilirsiniz.
Tüm yaprakları döküldüğünde ve sapın üstünde sadece taneler kaldığında kinoa hasada hazır demektir. Bu durumdayken birkaç günlük hafif soğuğa karşı dayanıklıdır. Dolayısıyla havalar bu şekilde soğuduğunda endişe etmenize gerek yoktur.
Tanelerin tamamen kuru olması gerekir. Tırnağınızla birkaç tanesini ezdiğinizde şayet nemli olup olmadığını anlarsınız. Şayet nemliyse biraz daha kuruması gerekir. Hasat ettikten sonra da kapalı bir alanda kurumalarını bekleyebilirsiniz.
Kuru kinoa taneleri, tohum başından kolaylıkla sökülebilmelidir. Sertçe salladığınızda tanelerin büyük çoğunluğu dökülebilmelidir. Soyulması gereken kabuklar olmamalıdır. Vantilatör ya da rüzgar yardımıyla hasat edilmiş kinoa tanelerini savurarak kuru yapraklardan ve çöplerden kurtulabilirsiniz. Diğer bir deyişle taneleri bir kaptan diğer kaba aktarırken ortamda esinti olmalı ve esinti kinoa haricindeki maddeleri savurmalıdır.
Kinoa tanelerini elde edince, onları yıkamanız gerekir. Bu, kinoa yetiştiriciliğinin enteresan özelliklerinden biridir.
Kinoanın içeriğindeki saponin adlı kimyasal bileşim, haşelere karşı etkili olabilir, ancak insan sağlığı açısından pek iyi bir şey değildir. Bu nedenle kinoa tanelerini yıkamanız gerekir.
İstediğiniz şekilde yıkayabilirsiniz, ancak yıkama işleminden sonra ortada köpük benzeri bir şey kalmamalıdır. Zira saponin sabunsu bir yapıya sahiptir ve köpürür. Kinoa tanelerini büyük bir karıştırıcının içine koyup su ilave etmeniz, ve karıştırıcıyı (blender) en düşük ayarda çalıştırmanız gerekir. Hatta kinoa tanelerini fileli bir torbaya koyup çamaşır makinesine atabilir ve durulama modunda yıkayabilirsiniz. Yıkadıktan sonra tamamen kurutmalısınız. Kuruduktan sonra kinoa taneleri depolamaya hazırdır.
20 saptan yaklaşık 1 kilo kinoa elde edersiniz. Ancak yetiştirme koşulları, hava durumu gibi faktörler verim hususunda son derece belirleyicidir.
Kinoa taneleri, hiçbir ışığa maruz kalmadan dar bir kapta ve serin bir yerde saklanmalıdır. En az 6 ay herhangi bir ek müdahaleye gerek duymaksızın bekleyebilir.
Tarım sektöründeki yeni iş fikirlerini ve kazançlı tarım ürünlerini siz değerli okuyucularımız için araştırmaya devam edeceğiz. Sevgi ve para ile kalın.
