“Anka kuşunun yeniden doğabilmesi için önce yanması gerek.” Janet Fitch
İtiraf etmem gereken bir şey var. Ama lütfen beni hemen yargılamayın.
Başarısızlığa uğradım.
Hem de sayısız kere.
Bazıları ile baş etmek oldukça kolaydı. Bazıları ise tam bir kâbustu.
• Hoşlandığım kızlar beni geri çevirdi.
• Yazdığım yazılar yayıncılar tarafından defalarca reddedildi.
• İlk iş denemem bir avuç müşteri kazandırmaktan daha öteye gidemedi ve hüsranla sonuçlandı.
• Liseden ayrıldığımda birçok dersten kalmıştım fakat kimseden yardım isteyemedim.
Şimdi burada bu zamana dek içine düştüğüm yüzlerce başarısızlığı tek tek anlatacak değilim. Fakat yüzleşmemiz gereken bir şey var: Başarısızlık elbette kötü. Ancak neredeyse herkes ilk denemede başarılı olacaklarını düşünüyor.
Özellikle de tekrar tekrar deneyimlediğimiz başarısızlıklarla başa çıkılması oldukça zordur. Genellikle bir projeye ya da işe başlamayı istemek kolaydır, hatta çevremizden bu konuda gerekli desteği almak da. Fakat işler istediğimiz şekilde gitmediğinde, çabucak hayal kırıklığına uğrayabiliyoruz ve özgüvenimiz sarsılabiliyor. Elimizden gelenin en iyisi yaptığımızı düşündüğümüz zamanlarda, bunun bile yeterli olmadığını hissetmek duygusal dünyamızda yıkıcı etkiler doğurabiliyor.
Şöyle de bir gerçek var ki, yaşanılan bu hayal kırıklığının en büyük sebeplerinden biri hemen hemen herkesin ilk denemede başarılı olacağını düşünmesidir. Ancak ne yazık ki işler böyle yürümüyor. Başarısızlık kaçınılmazdır. Başarısızlık karşısında kendimizi iyi hissetmek güç olsa da bunun hayatın bir parçası olduğunu kabul etmek gerekiyor. Başarısızlıktan korkmaya başlamadan önce aşağıda sizler için derlediğim başarısızlıklarla başa çıkmanın ve özgüveni yeniden kazanmanın bazı yollarına göz gezdirebilirsiniz.
1. Başarısızlığınızdan neler öğrendiniz?
Başarısız olalım ki daha fazla şey öğrenebilelim. Her işte mükemmel olan biri mi dediniz? Kulağa ne kadar da sıkıcı geliyor, öyle değil mi?
Başarısızlığa uğradığınızda kendinize aşağıdaki soruları sorun:
• Ne öğrendim?
• Bu başarısızlığın ileride sağlayacağım başarılara katkısı ne olacak?
• Bir sonraki denememde neleri farklı yapacağım?
Başarısızlıklardan dersler çıkarabilmek zamanımızı ve çabamızı boşa harcamadığımız anlamına gelir. Çünkü bu deneyimin sonunda daha akıllı ve daha yetkin birine dönüşmüşüzdür.
2. Başarılar başarısızlıkların üzerine kurulur.
Hayatta istediğimiz şeyleri başarmamızda yardımını esirgemeyen ya da sizi olası başarısızlıklardan korumaya çalışan birçok insan var. Bunlar; hayalinizdeki iş için sizinle mülakat yapan kişi, romanınızı gönderdiğiniz yayıncı, yakın arkadaşlarınızdan biri ve hatta hoşlandığınız kişi bile olabilir.
Burada önemli olan şey şu: Bu kişiler kalplerinin derinliklerinde sizin başarısız olmanızı istemeyen insanlardır. Fakat herkes için aynı şeyi istemeleri de mümkün değil çünkü öbür taraftan kendileri de ellerinden gelenin en iyisini yapmak isterler.
Bu kişiler sizi her reddettiğinde olaya tek yönlü bakabilir ve geri çekilebilirsiniz. Ya da henüz başarmak için yeterli olmadığınızı düşünür ve de çıkardığınız dersler sayesinde daha fazla çaba göstererek başarabileceğinize inanırsınız.
3. Sizden önce başarısız olan insanları düşünün.
Tanıdığınız popüler insanların hepsi aynı zamanda kariyerleri boyunca mutlaka bir yerlerde başarısızlığa uğramış olan insanlar.
Başarısız olmak cesaretinizi kırabilir. Fakat motivasyonunuzu korumak için sizden önce başarısız olmuş aşağıdaki ünlü isimleri aklınızdan çıkarmayın.
• “Tavuk Suyuna Çorba: Hayallerinizdeki Hayatı Yaşayın” kitap serilerinin yazarları kitap yayınlanmadan önce tam 140 defa reddedildi.
• Dr. Seuss ve Harry Potter serileri bile yayınlanmadan önce reddedildi.
• Honda’nın kurucusu fabrikalarının hem savaş hem de deprem yüzünden yıkıldıklarına şahit oldu.
Bu insanlar başarısızlıkları karşısında vazgeçmiş olsalardı böylesine büyük başarılar da yakalayamazlardı. Bu hikayeler sizin için motivasyon kaynağı olsun.
Mutlaka okuyun: Honda’nın Kurucusu Soichiro Honda’nın Başarı Hikayesi
4. Uzun vadeye odaklanın
Bazen hemen başarılı olalım isteriz.
Belki de yeni işinizin bir gecede başarı yakalayacağını ya da yepyeni bir yeteneği aniden kazanabileceğinizi düşünüyorsunuz. Sonra bir bakıyorsunuz ki başarıya giden yol zorlu bir yol. O zaman belki de vazgeçmek gerektiğini düşünüyorsunuz. Ya da bir önceki başlıkta bahsettiğimiz başarılı insanların yaptığı gibi kendi kendinize yola devam etmeliyim diyorsunuz.
Sözün kısası, beklentilerinizi yeniden gözden geçirin. Karşılanması imkânsız beklentiler sizi stres altından bırakabilir çünkü beynimizdeki kimyasal salınımına bile etki edebilecek güçteler. Bunun yerine uzun vadeli bir bakış açısı geliştirmeye çalışın.
İlk kim söyledi bilmiyorum ama bu konuyla ilgili söylenmiş güzel bir sözü sizinle de paylaşmak isterim: “Başarı büyüyen bambu filizi gibidir.” Çünkü bambu filizinin büyüyebilmesi için çok uzun bir süreye ihtiyacı vardır. İlk beş yıl sanki filizde hiçbir değişiklik olmuyor gibidir. Düşünün 5 yıl boyunca hep o aynı cılız bitki görüntüsü. Oysa göremediğimiz şey toprağın altında olup bitenlerdir. Kökler toprağın içerisinde gelişmekte, yerin altında karmaşık bir büyüme süreci yürümekte, diğer bir deyişle ağacın temelleri atılmaktadır. Daha sonra ise ağaç hızlı bir şekilde büyümeye ve her gün neredeyse bir metre kadar uzamaya başlar.
Başarıya giden yol da böyledir. Başarısızlıklarınızı başarıya giden yolda attığınız temel adımlar olarak görün. Uzun döneme odaklanın ve bırakın bambu filizi büyümeye devam etsin.
5. İç konuşmalarınıza dikkat edin.
Başarısız olduğunuzda aklınızdan neler geçiyor? Çünkü içinizden kendinize söylediğiniz şeyler yıkıcı etkiler doğurabilir.
Başarısız olduğunuzda aklınızdan geçen ilk şey “Başarısız biriyim” sözü ise ortada bir problem var demektir. Çünkü bu söze göre siz geçmişte de başarısızdınız ve o anda da başarısızsınız. Hatta gelecekte de başarısız olmaya devam edeceksiniz.
Böyle düşünüyorsanız bir an önce bu düşünceyi düzeltin. “Başarısız biriyim.” cümlesini “Şu anda yüz yüze kaldığım başarısızlık sadece bu duruma özgü” ya da “Bu kez başaramadım, ileride daha iyisini yapabilirim” cümlesine dönüştürebilirsiniz.
Bunu yapmak, özellikle bir kerede birden fazla başarısız olduğunuz durumlarda daha zor olabilir. Bu noktada her birini birbirinden bağımsız ve kısa süreli başarısızlıklar olarak değerlendirmeniz faydalı olacaktır.
Sadece iç konuşmalarınızı değiştirerek başarma ve tahammül gücünüzde olumlu anlamda güçlü etkiler yaratabilirsiniz.
6. Önceki başarılarınızın bir listesini çıkarın.
Özgüveninizi yeniden kazanma ve başarısızlıkla başa çıkma konusunda güçlük yaşıyorsanız, elinize hemen bir kâğıt kalem alın.
Başarısız olduğunuzda, özellikle de üst üste gelen başarısızlık durumlarında durumun olumsuz taraflarına odaklanmak ve pozitif yanlarını görmezden gelmek her zaman daha kolaydır. Durum sizde de böyleyse, endişelenmeyin. Çünkü beynimiz olumsuzluklara her zaman daha fazla eğilim gösterdiğinden doğal olarak hemen hemen herkes böyle davranır.
Başarısızlıklar karşısında kendinizi usanmış hissettiğinizde ve daha fazla devam edemeyeceğinizi düşündüğünüzde, aklınıza gelen o zamana dek başardığınız bütün şeyleri bir kâğıda sıralayın.
Bu başarıların ne denli büyük ya da küçük olduğunun bir önemi yok. Hatta aşağıdakiler kadar basit bile olabilirler:
• Elinizden gelen her şeyi yaptığınız zamanlar (çünkü bunu yapmak cesaret ister)
• Çıkardığınız dersler
• Gelişme gösterdiğiniz şeyler
• Kazandığınız küçük ödüller
• Arkadaşlarınızın ya da sevgilinizin takdir ettiği işleriniz
• Birilerini gülümsetmeyi başardığınız anlar
Küçük başarılara odaklanın. Hatta sizi motive edebileceğini düşündüğünüz başarıların günlük kaydını bile tutabilirsiniz.
7. Başarısızlıklar sizi yansıtan şeyler değildir.
Beynimiz son derece komik şekilde çalışır, bazen aslında hiç var olmayan tehlikelere karşı bile reaksiyon gösterebilir. Hatta bu tehlikelerden bazıları bizi başkalarının gözünde daha az değerli ve aptal biri gibi hissettirebilir.
Başarısız olmayı kimse istemez. Fakat bizi tanımlayan şeylerin başarısızlıklar değil, başarısızlıklar karşısında gösterdiğimiz reaksiyonlar olduğunu da bilmek gerekiyor.
8. Planlarınızı yeniden gözden geçirin.
Aynı şeyi defalarca yapmaya çalışıyorsanız ve hiçbirinde işler yolunda gitmiyorsa belki de yeni bir şey denemenin ve kendinize aşağıdaki soruları sormanın zamanı gelmiştir.
• Bunu yapmanın başka bir yolu var mı?
• Bana yardım edebilecek birileri var mı?
• Beklentilerim gerçekçi mi?
Aynı şeyi sayısız defa yaparak her seferinde farklı sonuçlarla karşılaşmayı beklemek aptallığın alternatif tanımlarından biridir.
Karşı karşıya kaldığınız başarısızlık belki size başka bir şey söylemeye çalışıyordur, ne dersiniz?
Önemli olan şey şu: Şimdiye dek her ne kadar hiç vazgeçmeden defalarca yeniden denemiş olan insanları örnek vermiş olsam da bazen de en doğru hareket geri çekilmek olabilir.
Bu noktada, “The Dip” isimli kitaba bir göz atmanızı tavsiye ederim. Ne zaman vazgeçmek ve ne zaman devam etmek gerektiği ile ilgili Seth Godin tarafından yazılmış harika bir kitap. İçerisinde geri çekilmenin hangi zamanlarda en doğru hareket olabileceğine ilişkin önemli ipuçları barındırıyor.
Unutmayın bambu filiziniz büyüyorsa ona sadık kalın. Fakat toprağın durumu kötü ve filizi başka bir yere ekmeniz gerekiyorsa bir an önce yön değiştirin.
Mutlaka okuyun: Ne Zaman Vazgeçmeli ya da Mücadeleye Devam Etmeli?
9. Bir süre başarısızlıklarınızın yasını tutmak için kendinize izin verin.
Başarısızlık bir kayıptır. Kayıpların ardından yas tutmak ise son derece doğal bir davranıştır. Bu nedenle başarısız olduğunuzda, özellikle de bu başarısızlık kendinizi adadığınız bir konudaysa, yas tutmak için kendinize zaman tanıyın.
Kaç güne ihtiyacınız var? Bir gün, belki üç, daha büyük başarısızlıklar için belki daha da fazla? Başarısızlığın ilk etkilerini atlatabilmek için kendinize izin verin. Fakat burada bir zaman kısıtı oluşturmak son derece önemli. Bu zaman kısıtını belirlediğinizde, yas süresinin sonunda yeniden gerçek dünyaya döneceğinize dair kendi kendinize söz vermeniz gerekiyor.
Bu yas süresi başarısızlık karşısında ne hissettiğinizi anlamanızda yardımcı olacaktır. Bu süre boyunca hislerinizin kendi seçimlerinizden ibaret ve başarısızlığın düşmanınız değil aksine mentorunuz olduğunu anlayacaksınız.
Bu hiçbir zaman görmek istemeyeceğiniz türden bir mentor olabilir ama bir kez ortaya çıktı mı sizi asla engellemeyecek, aksine ilerlemenize yardımcı olacaktır.
Unutmayın, başarılar geçmiş başarısızlıkların küllerinden doğar.
Başarısızlıklarınızı kucaklayın ve harekete geçin.
