Nova etkisi, Türkçeye tam olarak “Her şerde bir hayır vardır.” şeklinde çevrilebilir.
Şöyle düşünün:
Ahmet, köpeği Nova’yı evinin yakınlarındaki ormanlık alanda yürüyüşe çıkarıyor.
Birden karşılarına yabani bir tavşan çıkıyor ve Nova da her köpeğin yaptığı gibi tavşanın peşinden koşuyor.
Ahmet, Nova’nın peşinden koşuyor ancak köpek tavşanı yakalamak için çok daha hızlı koşuyor. Ve sonunda Nova izini kaybettiriyor. Ahmet tüm ormanı arıyor, lakin köpeğini bulamıyor.
Polisi, komşuları, çevredeki esnafları durumla ilgili olarak bilgilendiriyor; sokaklara kayıp ilanı asıyor. Bu durum gerçekten Ahmet’i çok üzüyor, çünkü Nova’dan başka kimsesi yok.
Bir hafta sonra tüm umutlar tükenmişken kapı çalıyor: Nova ve yanında bir kadın. Merve.
Nova, Merve’nin oturduğu apartmanın deposuna sığınıyor. Merve de kayıp ilanından tanıyor bu köpeğin Nova olduğunu…
Sonrasında Ahmet ve Merve telefonlarını alıyorlar, mesajlaşmaya başlıyorlar. Bir süre sonra da sevgili oluyorlar…
Yani orman yürüyüş yaparken Ahmet ve Nova’nın karşısına çıkan bir tavşan, Ahmet’in epey üzülmesine, ancak daha sonra Merve ile, hayatının aşkı ile tanışmasına vesile oluyor.
Bir gün Merve, Ahmet’i ailesiyle tanıştırmak istiyor. Ahmet o gün çok şık giyiniyor. Güzel bir çiçek yaptırıyor ve Merve’nin ailesinin evine doğru arabayla yola çıkıyor.
Işıkta beklerken bir anda Ahmet’in arabasına bir belediye otobüsü arkadan vuruyor. Çarpmanın şiddetinden hava yastıkları açılıyor ama Ahmet kafasını cama vuruyor ve hastaneye kaldırılıyor.
Ahmet’in bilinci birkaç gün hastanede yattıktan sonra yerine geliyor.
Tavşan olayı aklına geliyor ve “O gün karşımıza o tavşan çıkmasaydı Merve ile karşılaşmayacaktım ve arabayla trafikte olmayacaktım.” diyor.
Doktor Ahmet’in uyandığını fark ediyor ve “Sana bir iyi bir de kötü haberim var.” diyor…
Doktor kötü haberle başlıyor: “Bu söyleyeceklerim kaza nedeniyle olmadı. Beyin tomografisi çekerken beyninde bir tümör tespit ettik.”
“İyi haber ise eğer kaza olmasaydı beyin tomografisine ihtiyacın olmayacaktı ve muhtemelen tümörü de erken teşhis edemeyecektik. Birkaç ay daha sonra tespit etsek çok geç olabilirdi…”
Doktor ekliyor: “Yani bu kaza senin hayatını kurtardı.”
O an Ahmet tekrar düşünmeye başlıyor: “Eğer o tavşan karşımıza çıkmasaydı beynimdeki tümör erken teşhis edilemeyecekti.” diyor içinden.
Bu sayede Ahmet hayattaki en ufak olayların bile büyük sonuçlar doğurabildiğini öğreniyor.
Nova Etkisi Nedir?
Ahmet, Nova, Merve, doktor… Bunlar hep kurgusal karakterler. Bu olguyu adlandırmak için başka bir isim de kullanılabilirdi. Lakin olayların birbirini tetiklemesi psikolojide Nova Etkisi olarak biliniyor. Bu hikaye, meselenin daha iyi anlaşılması için üretilmiştir yani.
Bu hikayeden “Geleceği bilemeyiz çünkü onu kontrol edemeyiz.” gibi bir mesaj çıkarmak ne kadar doğru, tartışılır.
Ahmet ve Nova hikayesinden çıkarılması gereken esas ders, hayatta olumsuz olarak gördüğümüz olayların hayatımıza olumlu katkı sağlayabileceğidir. Ancak nedense bu tür ufak olumsuzlukların hayatımızı zenginleştireceğini ve geliştireceğinizi nedense görmezden geliriz çoğu zaman. Tavşan çalıların arasından bir anda çıktığı için Ahmet’in hayatı kurtulacak. Bu tür olaylar kişinin kontrolü dışında gerçekleşir ve buna dair yapacak hiçbir şey yoktur.
Örneğin trafikte bir kere kırmızı ışığa yakalanmak, yolun devamındaki 5 kırmızı ışığa da yakalanmaya neden olur çoğu zaman. Bu da gideceğiniz yere hesapladığınızdan 20 dakika geç gitmenize neden olur. Bu durumun sizi strese boğmasına izin vermeyin, çünkü yapabileceğiniz çok bir şey yok bu konuya dair.
Bunun yerine tamamen kendi kontrolünüz altındaki küçük kararlara odaklanın.
Yalan
Bir kereye mahsus yalan söylemenin pek de zararlı olmadığını düşünüyor olabilirsiniz. Ancak bir yalan 2 yalana, 2 yalan 4 yalana yol açar.
İlk yalanı kapatmak için sürekli yalanlar uydururken bulursunuz kendinizi. Çevrenizdeki insanlar bu durumdan şüphelenebilir ve hatta yalanlarınızı öğrenebilir.
Başlangıçta “önemsiz pembe bir yalan” olarak gördüğünüz yalan başınıza ne işler açar, hayal dahi edemezsiniz.
İstisna olarak başlayan bir şeyin bedelini zincirleme olarak ödemek zorunda kalabilirsiniz kısaca…
Kumar
Çabuk gaza gelen biri olduğunuz için geçmişten beri kumar, bahis, loto, piyango gibi şeylere karşı mesafeli birisiniz diyelim…
Bir gün arkadaşlarınız Kıbrıs’a tatile yapmaya karar veriyor ve sizi de davet ediyor.
Siz de “Bir seferden n’olacak ya… Bir daha mı gelecez dünyaya!!!” diyerek bu tatile katılıyorsunuz ve her Kıbrıs tatilcisinin yaptığı gibi kumarhaneye akıyorsunuz…
Rulet masasında iki el peşpeşe kazanarak 50 dolarınızı, 250 dolar yapıyorsunuz. Böyle böyle içinizdeki kumar ateşi harlanıyor… Türkiye’ye dönünce internetten bahis oynamaya başlıyorsunuz. Her hafta 100 kazanıp 150 kaybetmeye başlıyor ve bir süre sonra maddi olarak açmazlara giriyorsunuz…
Sigara
8 yıl sigara içip sonra bıraktınız. Bravo…
Bir gün arkadaşınızın sigarasından bir fırt alasınız geldi. Kendinize güveniyorsunuz ve tekrar başlamayacağınıza emin gibisiniz.
O fırt, ertesi gün birkaç fırta çıkar ve kısa süre içinde kendinizi yeniden sigara paketi taşır haldeyken bulabilirsiniz.
Nova Etkisinden Nasıl Yararlanılabilir?
Nova etkisinin olumsuz etkileri kadar olumlu etkileri de vardır. Ya da daha doğru söyleyişle, nova etkisini kendi lehinize de kullanmanız gayet mümkün.
Spor
Spor salonuna yazıldınız ve iki aydır gidiyorsunuz.
“Bir gün gitmesem bir şey olmaz” diye düşünmeye başlarsanız o bir gün, birkaç hafta içinde 2-3 güne çıkar. Sonraysa spor salonuna gidip çalışma isteğiniz buhar oluverir!
Bunun yerine az da olsa düzenli olarak spor salonuna gitmeye çalışın.
İstikrar bir şeyden tam olarak istifade etmek için anahtar kelimedir!
Finansal Birikim
Akşama evde yemek yapmak yerine bir restoranda bonfile yemek küçük bir masraf gibi görünebilir. Ya da istediğiniz kol saati 120 lirayken, saatçiye gittiğinizde 240 liralık saati satın almanız da bir sefere mahsus bir harcama gibi görünebilir.
Ancak damlaya damlaya göl olur.
Böyle böyle ufak ekstra masraflar birikir ve bir anda kendinizi ekside bulursunuz.
Bu yüzden kazandığınız tüm parayı veya maaşınızı o ay içinde bitecek diye koşullamayın. Az da olsa sürekli bir birikim yapmanın faydalarını uzun vadede göreceğinize emin olabilirsiniz.
Romantik İlişkiler
Eşiniz ya da sevgilinizle uzun bir ilişkiniz var. Sizi sevdiğinden eminsiniz. İş böyle olunca bir süre sonra ilişkinin heyecanı sönmeye başlar.
Lakin ona maddi ya da manevi olarak ufak sürprizler yapmaya başladığınızda ilişkinizin giderek renklendiğini, sevginizin arttığını görürsünüz…
Okuma Alışkanlığı
İlginç bir kitap var ve okumak istiyorsunuz. Ancak kitap 780 sayfa… Tuğla gibi!
Her gün 10 sayfa okursam bu kitabı en az 3 ay bitiririm diye düşünüyorsunuz. 3 ay da gözünüzde büyüyor.
Peki günde 30 dakika okusanız yılda kaç kitap bitirebilirsiniz, biliyor muydunuz? Çoğu insan 30 dakikada 10 sayfa okur. Ortalama bir kitabın da 200 sayfa olduğunu farz edelim.
Bu ivmeyle yılda 18 kitap okuyabilirsiniz. 3 yıl içinde 50 kitap okursunuz; pek çok konu hakkında daha bilgili ve donanımlı bir insan olursunuz.
Gördüğünüz gibi Nova etkisinin birçok faydası da var…
ABD’li yazar ve yatırımcı Darren Hardy, “The Compound Effect” adlı kitabında küçük ve iyi alışkanlıklar geliştirmenin insan hayatında kalıcı ve köklü pozitif değişimlere neden olduğunu ifade ediyor.
Bir cirit atıcısı, ciriti tutma açısını yarım derece değiştirse bu minnacık fark ona altın madalya kazandırabilir. Bu tür minik ve önemsiz görünen şeylerin çok büyük değişimlere geve olduğunu asla unutmamak gerekiyor.
Gereğinden fazla çikolata yemek, alarmı 3 kez ertelemek, sosyal medyaya mesai saatlerin içinde defalarca girmek gibi şeyler zararsız görünebilir. Ya da çaya 2 şeker atarken 1 şeker atmaya başlamak, her gün 15 dakika meditasyon yapmak gibi şeylerin de “başlangıçta” somut bir etkisi görülmeyebilir.
Lakin unutmamak gerek: Bazı şeylerin etkisi aylar, hatta yıllar sonra ortaya çıkar. 5 yıl sonra çaya 1 şeker atmaya başladığınız ya da şekeri tamamen bıraktığınız günü “İyi ki” diye hatırlayacağınıza emin olabilirsiniz.
Sonuç
Nova etkisi hikayesi yapılan her türlü büyük ya da küçük tercihin başarıda ya da başarısızlıkta pay sahibi olduğu mesajını taşır. Yani kararlarınız üzerinde sandığınızdan çok daha fazla kontrol sahibisiniz.
Siz bir şeyi değiştirmezseniz, hiçbir şey değişmez. Hayatı edilgen şekilde yaşarsınız. Bir kişinin size saygısızlık yapmasına izin verirseniz, 5 kişi daha aynısını yapar. Toplantıya geç kalan insanları tolere ederseniz, tüm şirket içinde alışkanlık haline gelir “geç kalmak…”
Bu yüzden her gün hayatınızın gidişatını değiştirecek pek çok olayla, fırsatla karşılaştığınızı unutmayın. Bu olaylar, fırsatlar karşısında vereceğiniz kararlar ise hayatınızı olumlu etkileyebilir.
Hayatı edilgen mi yaşamak gerek?
Yoksa hayatın kontrolünü ele almak mı?
Siz ne dersiniz bu konuda? Lütfen düşüncelerinizi bizimle paylaşın.
