Hisse senedi fiyatları piyasa koşulları gereği her gün değişir. Bu değişimde arz ve talep temel bir role sahiptir. Eğer daha çok kişi bir hisse senedini satın almak ister ve daha az kişi satmak isterse; o zaman hisse senedinin fiyatı artar. Şayet daha çok kişi elindeki hisse senetlerini satar ve daha az hisse senedi satın alırsa bu kez de hisse senedinin fiyatı düşer.
Arz ve talep unsurlarını anlamak kolaydır. Zor olan ise insanların neden belirli bir hisse senedini tercih ettiği, neden bazı hisse senetlerini tercih etmediği meselesidir. Bu durum söz konusu şirketin durumuyla yakından ilgilidir. Eğer bir şirkette işler iyi gidiyorsa bu şirketin hisse senetlerini satın almak kazançlı bir iş olur.
Bir hisse senedinin fiyatındaki değişiminde yatırımcıların bu şirketle ilgili düşünceleri de önemli role sahiptir. Bir şirketin değeri ile hisse senedi fiyatı farklı şeylerdir. Bir şirketin değeri hisselerin toplam piyasa değerine eşittir. Örneğin bir şirketin hisse senedi fiyatı 100 dolar, şirketin toplam sattığı hisse senedi sayısı ise 1.000.000 adet olsun. Bu şirketin piyasa değeri 100.000.000 dolardır. Başka bir şirketin hisse senedi fiyatı 50 dolar, toplam sattığı hisse senedi sayısı da 5.000.000 olsun. İkinci şirketin piyasa değeri 250.000.000 dolar olur. Yani hisse senedi fiyatı düşük olan şirket, yüksek olan şirketten daha değerli olabilir.
Tüm bunlara ek olarak bir hisse senedinin fiyatı şirketin mevcut değerini yansıttığı gibi şirketin gelecekteki büyüme potansiyeli hakkında da sağlam ipuçları verir.
Bir şirketin değerini belirleyen en önemli konu şirketin karıdır. Uzun vadede hiçbir şirket kar etmeden hayatta kalamaz. Borsada işlem gören, yani halka arz edilmiş şirketlerin her çeyrekte (3 ay) kazançlarını rapor etmeleri gerekir. Bu raporlar yatırımcılar tarafından dikkatle analiz edilir ve şirketin kazanç raporlarına göre şirketin gelecekteki değerine yönelik tahminde bulunulur. Şayet bir firmanın çeyrek raporu beklenenden daha iyiyse, bu şirketin hisse senedi fiyatları yükselir. Eğer bu şirketin çeyrek raporu insanlarda hayal kırıklığı yaratırsa bu kez de şirketin hisse senedi fiyatları düşer.
Elbette bir hisse senedinin fiyatında değişime neden olan tek şey karlılık raporu değildir. Dot-com balonunun patladığı 90’ların sonunda en ufak bir kar dahi elde edemeyen internet şirketlerine milyarlarca dolar değer biçilmişti. Ancak bu tahminler tutmadı ve bu şirketlerin hisse senedi değerleri yerle bir oldu.
Bunlara ek olarak yatırımcıların yararlandığı karmakarışık isimli daha yüzlerce farklı parametre bulunuyor.
Peki hisse senedi fiyatları neden değişir?
Buna kimse %100 doğru cevap veremez. Bazıları hisse senedi fiyatlarının zaman içinde nasıl değişeceğini tahmin etmenin imkansız olduğunu savunurken bazıları da geçmiş performans raporlarına ve trendlere bakarak hisse senedi fiyatları konusunda tahmin yürütülebileceğini savunur. Kesin olarak bildiğimiz bir şey varsa o da hisse senedi fiyatlarının oynak olduğu ve sürekli olarak düşüp yükselebileceğidir.
Biz yine de sizlere hisse senedi fiyatlarında değişime, özellikle de düşüşe neden olan bazı faktörleri söyleyelim.
1. Büyük Hissedar Satışı
Bazı büyük ve kurumsal yatırımcılar belli bir olay yaşandığı zaman ellerindeki mevcut hisseleri satar. Sonuç olarak ortaya çıkan mevcut hisse senedi sayısı artar ve bu hisse senedi fiyatının düşmesine neden olur.
Ortalama bir insan, büyük bir hissedarın elindeki hisseleri satacağını nasıl anlayabilir peki? Bu sorunun cevabı “tape” adı verilen zaman-satış raporlarında bulunabilir.
Orta düzeyli bir yatırımcı genelde yüzlerce ya da binlerce hisse senedi alım satımı yaparken büyük bir yatırımcı genelde onbinlerce hisse senedi alım satımı yapar.
İşte bu nedenle tape denen raporları doğru okuyup analiz etmek, büyük yatırımcıların hisse senetlerini elden çıkarmalarının hisse senedi fiyatına nasıl etki ettiğini görmek gerekir. Büyük bir hissedar elindeki hisseleri sattıktan sonra görece kısa bir sürede şirketin hisseleri yeniden yükselir ve bu durum uzun vadeli yatırımcılar için çok iyi bir satın alma fırsatı anlamına gelir.
2. Olumsuz Araştırma Raporları
Hisse senedi satışı konusunda uzman analistler, şirketler kazanç raporlarını açıklamadan önce araştırma raporları hazırlar. Bu rapor olumsuz bir tablo çiziyorsa, söz konusu şirketin müşterileri ve yatırımcıları bundan olumsuz etkilenir. Özellikle kısa vadeli yatırımcılar gidişatın olumsuz olduğu kanısına kapılıp satışa yönelir.
Bireysel yatırımcılar bu raporlara erişmekte zorluk çekebilir, ancak finans haberleri genelde bu raporlara yer verir. Ya da şirketin kendisi söz konusu raporu halkla paylaşabilir.
İleri görüşlü yatırımcılar bu raporları doğru şekilde okuyarak hisse senetlerinin satışını fırsat olarak değerlendirebilir.
3. Whisper Number
Whisper number diye bir şey vardır borsada. Whisper number, hisse senedi başına elde edilecek kazanca yönelik resmi olmayan bir tahmin demektir.
Genelde bir şirket borsanın gidişatından hareketle yapılan tahminleri aşar, ancak whisper number denen bu gayrıresmi tahminleri karşılayamaz. Sonuç olarak hisse senedi fiyatı düşer.
Yani aslında ortadaki bir dedikodu ve beklentidir whisper number. Söz konusu beklentiden haberdar olmak gerekir, ancak mevcut atmosferde bir yatırımcının bu dedikoduya karşı elinden gelen bir şey yoktur.
4. Hatalı Sayılar
Bazen çeyrek kazanç raporu açıklandıktan sonra da hisse senedinin fiyatında düşüş görülebilir. Örneğin şirketin brüt kar marjı son çeyrekte dramatik bir şekilde düştüyse, şirketin nakit parası azaldıysa ya da şirket yeni bir ürün geliştirmek için fazla harcama yapıyorsa hisse senedi fiyatlarında düşüş görülebilir.
Yatırımcılar bu nedenle 3 aylık kazanç raporlarını dikkatle okumalı, şirketin kar beklentilerini karşılayıp karşılayamacağını görmelidir. Şirketin mali durumu anlamak büyük önem arz eder, çünkü her türlü olumsuz etken hisse senedi fiyatlarına er ya da geç tesir eder.
Şirketin faaliyet kar marjı ve brüt kar marjına, yıl yıl nakit durumuna, net hasılatındaki artış ve eksilmelere dikkatli bakmak gerekir.
Yani bir yatırımcı olarak bir şirketin kazanç raporu açıklandıktan sonra uzmanların ve medyanın şirket hakkında söylediklerine kulak kesilmelisiniz. Zira sizin gözden kaçırdığınız unsurları uzman finansçılar size gösterebilir.
5. Şirketin İstikametindeki Değişim
Birçok halka arz edilen şirket, her çeyrek açıklanan kazanç raporundan sonra video konferans düzenler. Bu konferanslarda şirket yönetimi şirketin istikameti ve hedeflerine yönelik açıklamalarda ve tahminlerde bulunur.
Şirket yönetiminin açıklamaları ile yatırım camiasının beklentileri uyuşmadığında ise hisse senedi fiyatlarında ciddi düşüşler gözlemlenebilir.
Bu nedenle yatırımcılar, söz konusu şirketlerin yönetiminde neler olup bittiğini iyi takip etmelidir.
Sonuç
Bir şirket hisse senedi fiyatlarının yükselişi ve özellikle düşüşüne dair somut bir neden ortaya koymak çok zordur. Bu noktada yatırımcı, bir dedektif gibi işin peşine düşmeli ve piyasa hareketlerini doğru analiz edebilmelidir. Zira piyasayı doğru bir biçimde deşifre etmenin mükafatı inanılmaz derecede yüksektir.
