Akio Morita Kimdir?
Akio Morita, Sony’nin kurucu ortağı olmasıyla tanıdığımız Japon iş adamı… Yüksek kaliteli elektronik aletlerin mucidi diyebileceğimiz Akio Morita, dünya genelinde milyarlarca ürünün satılmasını sağladı. Morita’nın işletme dehası, hem Batı hem de Doğu kültürünü kavrayabilmesi ve bu iki ayrı kültürün en iyi yanlarını buluşturarak Sony’yi globalleştirmesiyle açıklanabilir. Bu yazımızda, Amerika’da Sony şirketini kuran ve birçok ödüle layık görülen Akio Morita’yı yakından tanıyarak işletme tavsiyelerine değineceğiz.
Morita ve Sony’nin Hikayesi
Morita, 26 Ocak 1921’de Japonya’nın Nagoya şehrinde dünyaya geldi. Ailenin en büyük çocuğu olduğundan aile şirketinin başına geçmesi için eğitildi. Ancak fizik ve matematiğe ilgi duyan Morita, Osaka Imperial University’ye eğitim alarak 1944 yılında mezun oldu. Mezuniyetin ardından Imperial Japon donanmasına katılan Morita, 2. Dünya Savaşı’nda görev aldı. 2. Dünya Savaşı’nda geçirdiği günlerde gelecekteki şirket ortağı Masaru Ibuka ile tanıştı, savaştan döndükten sonra Tokyo Teknoloji Enstitüsü’nden kabul alarak fakülteye girdi. 1946 yılında, Morita ile Ibuka Tokyo Tsushin Kogyo K.K’yi kurarak 20 çalışan ve 190.000 yen ile iş dünyasına giriş yaptılar. Şirketin pazara sunduğu ürünler arasında manyetik kaset çalar, transistörlü cep boy radyo gibi birçok inovatif ürün bulunmaktaydı.
1960 yılında ise Akio Morita şirketini Amerika’da da açarak Sony ismini verdi. Aynı yılda Sony, ilk transistörlü televizyonu üretti. Sony, 1973 yılında Trinitron TV-set teknolojisi ile Emmy Ödülü’ne layık görüldü. Bunu izleyen yıllarda video kayıt cihazı, VHS formatı ve dünyadaki ilk taşınabilir müzikçalar olan Walkman piyasaya sunuldu. Sony’nin Discman serisi ile 1984’te tanıştık. Sony, New York Menkul Kıymetler Borsası’nda listelenen ilk Japon firması oldu. Morita, Sony şirketine katkılarının yanı sıra Japonya İşletme Federasyonu’nda bakan vekilliği pozisyonu ve Japonya-ABD Ekonomik İlişkileri Grubu’nda üyeliğinde bulunuyor. Üçlü Komisyon’da başkanlık yapan üçüncü Japon işadamı da yine Morita olarak karşımıza çıkıyor.
Sony’nin başarısının çoğunluğu Morita’ya atfedilir. Yenilikçi fikirleri ve yaratıcı düşüncesiyle Morita, Walkman ve video kaset kayıt cihazları gibi o zamanın çığır açan ürünleriyle yeni kültürler ve yaşam stilleri yarattı. Morita genel olarak şirket operasyonlarını farklılaştırmak ve elektroniğin ötesinde de yer almak istiyordu. Böylece Sony müzik endüstrisine giriş yaptı ve CBS/Sony Group Inc. kurulmuş oldu. 1979 yılında ise Sony finans dünyasına da uzanarak Sony Prudential Life Insurance Co. Ltd. adı altında sigorta hizmeti vermeye başladı. Morita, CBS Records Inc. ve Columbia Pictures Entertainment Inc. şirketlerini de bünyesine aldı.
Morita’nın Kazandığı Ödüller:
Bunca başarının ardından Morita’nın birçok ödül aldığını söylemek şaşırtıcı olmayacaktır:
- 1982 yılında Morita, İngiltere’deki Royal Society of Arts topluluğunca “Albert Medal” ödülüne layık görüldü.
- 1984 yılında Legion of Honor’a layık görüldü.
- 1991 yılında Japon İmparatoru tarafından verilen “Class of Order of Sacred Treasure” ödülüne layık görüldü.
- 1987 yılında Manitoba Üniversitesi tarafından verilen “International Distinguished Entrepreneur” ödülünü kazandı.
- 1993 yılında “British Knighthood” onur üyesi olarak seçildi.
- Ölümünden sonra Japonya’nın “Grand Cordon of the Order of the Rising Sun” isimli nişanına layık görüldü.
Akio Morita’nın Son Yılları
25 Kasım 1994’te, Morita Sony yönetim kurulu başkanlığını tenis oynarken geçirdiği beyin kanaması sebebiyle bıraktı. Bu görevi 1950’lerde Morita’ya kayıt cihazlarının düşük kaliteli olduğunu bildiren bir mektup yazan Norio Ohga devraldı. Akio Morita, bu mektubu negatif algılamak yerine Ohga’da yetenek görerek onu dürüstlüğünden dolayı işe almıştı. Morita, 3 Ekim 1999’da zatürree sebebiyle 78 yaşında hayatını kaybetti. Morita artık aramızda olmasa da, başarı hikayesi ve iş dünyasını değiştirme hakkındaki bilgisi günümüzde hala bizlere ışık tutuyor.
Morita’nın 1966 yılında yayınlanan Gakureki Muyō Ron isimli bir kitabı da mevcut. Kitap genel olarak başarı ve işletme becerileri için okulun ve sınav notlarının önemli olmadığı üzerinde duruyor. Peki başarıya ulaşmak için gereken yetenekler nelerdir, neye önem verilmelidir? Bu yazımızda size Akio Morita’nın iş dünyasındaki engelleri aşmak için verdiği tavsiyeleri sunuyoruz.
Akio Morita’dan Başarı Tavsiyeleri
– Morita’ya göre Sony’nin başarılı olmasının sebepleri şöyleydi:
- “Şirketimize bir çalışan aldığımızda, o çalışanın akademik başarısının geçmişe yönelik bir veri olduğunu ve iş hayatında değerlendirme veya terfi için bir kıstas olamayacağına dair bir kural geliştirdim.”
- “Yaratıcılığın önünü açmak için her zaman bir hedef belirlemek gerekir.”
- “Olağanüstü büyümemizin sebebinin şirketimizdeki rahat tartışma atmosferi olduğuna inanıyorum. Eğer tüm düşünme işi yönetime bırakılmışsa o şirket ilerleyemez.”
- “Her zaman tüm çalışanlarımızı tanımaya, şirketimizin her birimini ziyaret etmeye çalıştım.”
- “Şirket, üst seviye yöneticilere yönelik yüksek bonuslara para harcamak yerine, kaderini çalışanları ile paylaşmalıdır.”
Morita’dan İşletme Tavsiyeleri:
- Reklam ve promosyonlar tek başlarına kötü veya o zamana uygun olmayan bir ürünü iyileştiremezler.
- Bir yönetici olarak, insanların doğuştan gelen yaratıcılığını ortaya çıkarmak oldukça önemlidir. Bana göre, herkesin yaratıcı yetenekleri vardır ancak çok az insan bunu nasıl kullanacağını bilir.”
- İnsanların tatmin olmak için çalıştığına inanıyorum. Bence insanları sadece para ile işe motive etmek büyük bir hata. İnsanlar paraya elbette ihtiyaç duyar, ancak aynı zamanda yaptıkları işten mutlu ve gururlu olmayı da isterler.
- En iyi Japon şirketlerin başarısının ardında hiçbir gizli etmen veya formül mevcut değil.
- 3 yaratıcılık türü vardır: teknolojide yaratıcılık, ürün planlamada yaratıcılık ve pazarlamada yaratıcılık. Bu türlerden diğerleri olmadan yalnızca birine sahip olmak işletmelere uzun vadede zarar verir.
Akio Morita Sözleri:
“Eğer hayatınıza kendi gidiş yolunuzun her zaman en iyisi olduğuna inanarak devam ederseniz, dünyadaki tüm yeni fikirler sizi es geçer.”
“İnsanların nasıl yaşadığını dikkatlice izleyin ve neyi isteyebileceklerine yönelik içgörüler edinin. Buna göre hareket edin, market araştırması yapmayın. ABD pazarına girebilmek için bir araca ihtiyacımız olduğunu biliyordum. Bu araç her şeyden farklı, kimsenin yapmadığı bir şey olmalıydı.”
“Hata yapmaktan korkmayın, ama aynı hatayı iki kez yapmadığınızdan emin olun.”
“Çocukluğumuzda, öğrenciliğimizde ve iş dünyasındaki acemi zamanlarımızda hepimiz bir şeyleri taklit ederek öğreniriz. Daha sonrasında ise büyürüz ve öğrendiğimiz kural ve prensipler ile kendi kabiliyetimizi bir araya getiririz.”
