Herkes hata yapar -ki hata yapmak insanın doğasında vardır- ama herkes hatalarından ders çıkarmaz. Bazı insanlar tekrar tekrar aynı hataları yaparlar, gerçek bir ilerleme kaydetmekte her seferinde başarısız olurlar ve bunun nedenini anlayamazlar.
“Eğer birinin itiraf edecek cesareti varsa, hatalar her zaman affedilebilirdir.”
-Bruce Lee
Hatalar yaptığımızda, bunları itiraf etmek zor olabiliyor, çünkü itirafta bulunmak kendi haysiyetinize bir saldırıymış gibi hissettirebiliyor. Bu eğilim, bize dev bir problem taslağı çiziyor. Çünkü, yeni araştırmalar kanıtlıyor ki; sağduyumuz uzunca bir süredir yaptığımız hataları oldukları gibi kabul etmek ve kucaklamak, onları tekrar etmekten kaçınmanın en iyi yolu.
Ama hala, birçoğumuz hala bu sorunsalla boğuşuyoruz.
Michigan Devlet Üniversitesi Klinik Psikofizyoloji Laboratuarından akademisyenlerin yaptıkları bir araştırma sonucu, konu hatalara geldiğinde insanların ikiye ayrıldığını söylüyor. İlki, sabit zihniyet (“Unut gitsin, bana asla başaramayacağım!”) ve diğeri de gelişmeye meyilli zihniyet (“Uyanmam için güzel bir uyarı! Neyi yanlış yaptığıma bir bakayım böylece aynı hatayı bir daha yapmam!”).
Gelişmeye meyilli zihniyete sahip insanlar, kendi ayakları üzerinde durabilirler, çünkü hatalrını kabullenir ve kendilerini geliştirmek için kullanırlar. Sabit zihniyetli olanlarsa, aynı hatayı sürekli olarak tekrar etmeye mahkumdurlar, çünkü hatalarını görmezden gelmek için ellerinden geleni yaparlar.
Akıllı ve başarılı insanlar, hiçbir şekilde hata yapmaya karşı bağışıklıklı ya da ayrıcalıklı değiller, sadece hatalarından öğrenmek için gerekli araçları var. Diğer bir deyişle, karışıklığın kökünü hızlıca tespit ederler ve aynı hatayı asla iki kez yapmazlar.
“Eğer bir hatayı tekrarlarsanız, o artık bir hata değil; verdiğiniz bir karardır.”
Paulo Coelho
Bazı hatalar, hepimizi belli bir noktada tuzağa düşürecek kadar caziptir. Akıllı insanlar bu hatalardan öğrenir, ve asla tekrarlamazlar.
1) Doğru olamayacak kadar iyi olan bir şeye inanmazlar
Bazı insanlar söyledikleri her şeyi takip edecekleri konusunda son derece etkileyici ve özgüvenliler. İş hayatlarında ne kadar başarılı oldukları, insanlar tarafından ne kadar sevildikleri, tanıdıkları kişiler, size sunabilecekleri tekliflerle ilgili hiç durmadan konuşurlar. Elbette ki bazı başarılı insanlar size gerçekten yardım etmek isteyebilir, ama akıllı insanların; gerçeklikten uzak derecede kulağa güzel gelen bir teklifi iki kere düşünmeyi akıl edebilmek için yalnızca bir kere kandırılmış olmaları yeterlidir. Aşırı saflık ve durum tespit sürecinin eksikliği felaketle sonuçlanır. Akıllı insanlar bir işe dahil olmadan önce ciddi ve kritik sorular sorarlar. Çünkü şunun farkındalar ki, kendileri dahil hiç kimse göründüğü kadar iyi değildir.
2) Aynı şeyi defalarca yapıp farklı sonuçlar beklemezler
Albert Einstein delilik; sürekli aynı şeyi yapıp farklı bir sonuç beklemektir. Popüleritesi ve keskin kavrama gücüne rağmen çok sayıda insan 2+2 ‘nin bir zaman sonra 5 olacağı konusunda ısrarlı davranıyor. Diğer taraftan akıllı insanların bu hüsranı yalnızca bir kere tecrübe etmesi yeterlidir. Gerçek basit: Eğer yaklaşımınızı değiştirmezseniz aynı sonucu elde etmeye devam edersiniz. Aksinin çıkmasını ne kadar umduğunuzun bir önemi yok. Akıllı insanlar, farklı bir sonuç istiyorlarsa, yapması her ne kadar zor da olsa olaya olan yaklaşımlarını değiştirmeleri gerektiğini bilirler.
3) Zevklerinizi ertelemekte çuvallamazlar
Kitapların anında e-kitap okuyucalrımıza ulaştığı, haber seyahatlerinin her yerde olduğu ve herangi bir olayın bir günden daha kısa bir sürede ortaya çıkıp kapımızı çalabileceği bir dünyada yaşıyoruz. Akıllı insanlar, hazza ulaşmanın kolay olmadığının ve ödüle giden yolun çetrefilli bir patikadan geçtiğinin farkındadırlar. İlaveten, çektikleri acı ve yaşadıkları hayal kırıklıklarından dolayı başarıya ulaştıran bu zorlu süreçte, bunu kendilerini motive etmek için kullanmasını da iyi bilirler.
4) Plansız harcama yapmazlar
Bir bütçeye bağlı kalma, kişisel ve profesyonel olarak bizi ne istediğimiz ve neye ihtiyacımız olduğuyla ilgili daha mantıklı kararlar vermeye itiyor. Akıllı insanların paralarının nereye gittiğiyle ilgili mükemmel bir hesaplama yapmadan önce aşılmaz bir fatura destesiyle uğraşması gerekir. Nereye ne kadar harcama yaptığınızı bir kere fark ettiniz mi, doğru kararları vermek daha da kolaylaşıyor. Size yılda ortalama 1.000 TL’ye mal olacağını bildiğinizde, sabah içtiğiniz latte size eskisi kadar cazip gelmiyor. Bir bütçe yaratmak, sadece faturaları ödeyecek kadarı bulduğunuzdan emin olmak anlamını taşımıyor. Sıkı kuralları olan bir bütçeye sadık kalırsanız, sermayeniz gereksiz keyfi harcamalar ile azalmayacaktır. Bütçe disiplini, disiplin de kaliteli işi kurar.
5) Odak noktalarını kaybetmezler
Tamamen meşgul olmak pekala mümkün. Önünüzdeki işinizle çok meşgul olmanızdan dolayı hayatınızdaki o büyük resme olan bakış açınızı kaybedebilirsiniz. Ama akıllı insanlar; özenle hesaplanmış bir hedefe karşın, günlük önceliklerini nasıl kontrol altında tutacaklarını iyi bilirler. Küçük çaplı işleri umursamamalarıyla alakası yok bunun, sadece rotalarını gerekli oldukça ayarlamayı gerektirecek disiplin ve perspektifleri var. Hayatınız tamamen bu büyük resimle ilgili ve eğer ona olan bakışınızı kaybederseniz her yönden pişmanlık duyarsınız.
6) Ödevlerini yapmamazlık etmezler
Herkesin bir noktada kolaya kaçtığı oluyor. İster bir arkadaşınızın biyoloji ödevini kopyalamak olsun, ister önemli bir toplantıya hazırlıksız katılmak. Akıllı insanlar şunu fark etmişlerdir; zaman zaman şans onların yanında olduğunda, aslında bu yaklaşım içlerindeki cevheri gün yüzüne çıkmaktan alı koyuyor. Akıllı insanlar, sıkı çalışmanın ve çalışkanlığın yerini hiçbir şeyin tutamayacağını bilirler. Eğer evde yapmaları gereken çalışmalarını tamamlamazlarsa, hiçbir şey öğrenemeyeceklerini bilirler.
7) Olmadıkları biri olmaya çalışmazlar
Başkalarının, olmanızı istediği kişi gibi olmaya çalışarak onları tatmin etmek, size cazip gelebilir, ama kimse taklitleri sevmez ve olmadığınız biri gibi olmaya çalışmak asla güzel sonuçlanmaz. Akıllı insanlar, olmadıkları birisi olmaya çalışarak zedeledikleri ilişkilerin, kaybettikleri işlerin ve fırsatların farkındadırlar.
8) Herkesi tatmin etmeye çalışmazlar
Neredeyse herkes belli bir noktada bu hataya düşer, ama akıllı insanlar şunun çabuk farkına varırlar: Herkesi tatmin etmek mümkün değildir ve ve bunu yapmaya çalışmak da kimseyi tatmin etmez. Daha etkili olabilmek için vur emrini vermenizi sağlayacak cesaretinizi geliştirmeniz ve kendi hislerinize göre doğru olan kararları vermelisiniz.
9) Mağduru oynamazlar
Haberler ve sosyal medya, kendini mağdur gibi göstererek avantaj kazanmaya çalışan insanların hikayeleriyle dolu. Akıllı insanlar bunun bir hile türü olduğunu ve bunun sağlayacağı yararların insanların hileyi anlamasıyla birlikte her şeyi berbat edeceğinin farkındadırlar. Ayrıca mağduru oynamak için elinizdeki güçten vazgeçmelisiniz ve ona bir fiyat biçemezsiniz.
10) Birini değiştirmeye çalışmazlar
İnsanları sürekli olarak değiştirebileceğimize inanırız. Onları olmalarını istediğimiz kişilere dönüştürmek isteriz. Akıllı insanlar bu hatayı bir defa yaparlar ve sonrasında kendilerinden başka kimseyi değiştiremeyeceklerini fark ederler. Onun yerine kendi hayatlarını hakikat üzerine inşa ederler, pozitif insanları, onların moralini düşürecek problemli insanlara tercih ederler.
Sonuç Olarak
Duygusal anlamda zeki insanlar başarılılar, çünkü öğrenmeye asla ara vermezler. Hatalarından ve başarılarından ders çıkarırlar ve her zaman kendilerini iyi yönde değiştirirler.
