Adaptasyon Becerisi Nedir? Nasıl Geliştirilir?

Param Olsaydı Borsada Şöyle Kazanırdım Deme

100.000 TL Sanal Para ile Neler Yapabileceğini Hemen Gör!

(Ücretsiz Deneme Hesabı Açmak için Tıklayın!)

Büyük değişimlerle nasıl başa çıkıyorsunuz?

Dürüstçe cevap verin: Değişimi kucaklayan ve onunla birlikte gelişen biri misiniz? Yoksa en ufak bir değişimde anında geri çekilip bildiklerinize sadık kalmakta direnenlerden mi?

Yatırımcı ve yazar Natalie Fratto, yazımıza konu olan TED konuşmasında fırtınalı zamanları en az zararla atlatmak için “bir insanın değişimin kaçınılmazlığına yönelik tepkisi ya da değişime ne denli hazırlıklı olduğu gerçeği” olarak tanımlanan adaptasyon yani uyum yeteneğinin mutlak surette sahip olunması gereken bir özellik olduğunu iddia ediyor. Değişime ayak uydurabilmek önemlidir. Bundan olacak ki işletmeler dahi belirsizliğin hakim olduğu günümüz dünyasında yeni sorumluluklar üstlenebilecek ve gerektiğinde yeni beceriler kazanabilecek ekip üyelerine sahip olmayı arzular. Uyum yeteneği, hem doğru insanları işe alabilmek ve mevcut personelinizi elde tutabilmenizi sağlamak hem de işletmenizi huzurla çalışılabilir ve vazgeçilmez bir iş ortamı haline getirmek adına kazanılması gereken bir beceridir.

Fratto, bir yatırımcı olarak her yıl yüzlerce startup şirketi kurucusu ile tanışıyor ve bu girişimcilerle yaptığı kısa bir konuşma neticesinde onlara ya da şirketlerine yatırım yapmak isteyip istemediğini belirliyor. Fratto’ya göre adaptasyon becerisi, başarılı şirketleri diğerlerinden ayıran en temel özelliklerden biridir.

Adaptasyon yalnızca teknoloji dünyası için değil, tüm sektörlerde avantaj sağlayacak bir beceridir. “Bugün her birimiz-bireyler, gruplar, şirketler ve hatta hükumetler dahi- insanlık tarihi boyunca eşi benzeri görülmemiş büyük değişimlerle mücadele etmek zorundayız. Neyse ki bu süreci başarıyla atlatmak için güçlü bir silahımız var: Adaptasyon yerinde sayan, durağan bir olgu değil ve her birey yeni koşullara uyum sağlama yeteneğini ölçme, test etme ya da geliştirme kapasitesine sahip.”

Yazımızda Fratto’nun görüşlerinden yola çıkarak adaptasyon sürecinin girişimcilikteki rolünden bahsedecek, kendimizin veya etrafımızdaki insanların adaptasyon becerilerini nasıl tespit edip değerlendireceğimize ve uyum yeteneğimizi nasıl daha da geliştirebileceğimize değineceğiz.

1) Mülakatlar esnasında insanlara “Olursa ne olur”/ “Farz edelim ki” soruları sormayı deneyin.

Fratto’ya göre değişime uyum sağlama yeteneğini ölçmenin ilk yolu mülakat sorularını kullanmaktır. Fratto, geçmiş tecrübelere yönelik sorulardan çok “eğer, olursa ne olur, farz edelim ki” ile başlayan sorular sormanın kişiyi geleceğe dair olası pek çok versiyonu resmetmeye/hayal etmeye ve kararlarını buna göre vermeye zorlayacağını iddia ediyor. Örnek vermemiz gerekirse: “Farz edelim ki temel gelir akışınız bir gecede kurudu, ne yapardınız?” “Kavurucu sıcaklar yüzünden mağazanıza tek bir müşteri dahi gelmezse ne olur?” Fratto, bu sorular sayesinde adayların olası durumlara ilişkin kaç farklı senaryo üretebileceklerine ve vizyonlarının ne denli sağlam olduğuna baktığını ve bir adayın adaptasyon becerisini bu şekilde tespit ettiğini söylüyor.

“Mülakatlar esnasında adaya pek çok soru yöneltilir, ancak dört temel soru sormak ve ardından takip sorularıyla konunun derinlerine inmeye çalışmak çok daha iyi bir yöntemdir. Örneğin, “Son zamanlarda iş hayatınızda karşılaştığınız zor bir değişimi tanımlayabilir misiniz?” şeklinde bir soru sorabilir ve bu konuyu şu tür takip sorularıyla derinleştirebilirsiniz: “Bunun yerine [X değişikliği] gerçekleşseydi ne olurdu?” Bu sorular adayları alternatif bir geçmiş ve gelecek üzerinde aynı anda düşünmeye zorlar.

İçgörü kazandıracak bir diğer mülakat sorusu ise şudur: “Hatalarınızdan birini anlatabilir misiniz?” Konuşmayı “Bu konuda sizinle aynı fikirde olmayanların sundukları en ilgi çekici argüman/iddia neydi?” şeklinde bir soru ile ilerletebilirsiniz. Fratto, bir insanın fikir değiştirmek konusunda ne denli istekli olduğunu-yani adaptasyon becerisini- kendisinden attığı yanlış adımlardan birini anlatmasını talep ederek tespit edebileceğinizi iddia eder. Dikkat edin, başkalarının söz konusu kişiyi hatalı bulduğu anların peşinde değiliz. Aksine, kişinin kendisini hatalı gördüğü durumlardan bahsediyoruz, çünkü bir insanın kendisine karşı en dürüst olabildiği an budur.

2) “Bildiklerinizi unutmaya” odaklanın.

Fratto’ya göre “bildiklerinizi unutma” durumu da adaptasyon becerisine ilişkin bir diğer önemli ölçüttür. Yani, kişinin yeni ve çok daha iyi yollar üretme becerisine odaklanılır. “Bildiklerini unutmayı aktif bir alışkanlık haline getirenler, bildikleri şeylere meydan okumaya kalkışır ya da bu bilgileri yeni bilgilerle geçersiz kılmaya uğraşırlar.” Yeni fikir ya da yollar üretmenin ve değişime uyum sağlamanın bir yolu da budur.

Buna örnek olarak kayağa yeni başlayanlara “pizza” yönteminin öğretildiği kayak pistleri verilebilir. Bir tepenin üstünden aşağı kayarken kayak takımlarınızın ucunu bir dilim pizza gibi görünecek şekilde birleştirmeniz söylenir. Bu, düşmenizi engelleyecektir. Ancak, kayma işini biraz ilerlettiğiniz vakit pizza yöntemiyle harika bir kayakçı olamayacağınızı anlar; bu yöntemi aklınızdan silersiniz. Çünkü bu risk alabilecek denli güçlü bir kayakçı olacağınız güne dek geçerli olan, kısa süreli etkiye sahip bir yöntemdir.

Zihnimizde yer eden belirli becerileri aklımızdan silmek zor olsa da, bunu gerçekleştirip değişime kucak açmamız pekala da mümkündür. “Bir kişi yeni bir bakış açısı kazanarak veya başka bir perspektife geçerek de öğrendiklerini değiştirebilir veya aklından tümden silebilir” diyor Fratto. Öğrenilenlerin ek bilgilerle katmanlanacağı bu süreç, bireyin uyum yeteneğine ışık tutar. Uzman olmadığınız alanların kesişim noktasında yer almanız, bu birliktelikten yaratılacak yeni bir beceri setinin yapı taşını oluşturabilir.

Bu zihniyet, özellikle de yeni bir iş arayışında olan insanlar için kullanışlıdır. Sektörler arasında geçiş yapmak mı istiyorsunuz? O halde farklı bir sektörde yeni bir pozisyon bulmak ve kariyerinize sıfırdan başlamak için “unutma” veya “bitişiklik” kavramlarına kucak açmalısınız. (Bitişiklik kuramı, davranışın oluşumunda/öğrenmede kalıtsal özelliklerin değil çevrenin etkisi olduğunu vurgular.)Söz konusu pozisyonun gerektireceği bireysel bileşenler ile beceri setlerine bakarak kendi becerilerinizi bu işe uyarlamanın yollarını arayabilirsiniz. Ardından kendinize “Sahip olduğum bu becerinin eksikliğini en sık hisseden endüstri hangisidir? ” sorusunu sorabilir ve uzmanlığınızdan alacağınız güçle hedefe doğru emin adımlarla ilerlersiniz.

3) Keşif zihniyeti geliştirin.

Keşif odaklı bir zihniyet de adaptasyon sürecine katkı sağlayacaktır. Fratto bu konuya ilişkin kendi hayatından şu örneği veriyor: “Yeni bir mahalleye taşındım ve bir market bulmam gerekiyordu. Dairemden çıktım, gayri ihtiyari olarak sola döndüm ve birkaç blok ötemde bundan sonra hep gideceğim bir market buldum. Birkaç ay sonra sola değil, sağa dönmeyi denedim ve ürünleri çok daha iyi olan bir marketle karşılaştım. Verimli olma çabasıyla eski öğrenmelerime takılıp kalmış – ve çok daha iyi bir fırsatı kaçırmıştım.”

Bu senaryo size de tanıdık geldi mi? Peki, aynı hatayı ne sıklıkla yapıyorsunuz?

“Merakınızı ve keşfetme arzunuzu canlı tuttuğunuz vakit, yürüdüğünüz yol çok daha ilginç hale gelecektir. Bu nedenle, alışkanlıklarınızı kırmak için yeni yollar keşfetmek her daim çok daha iyi bir seçenektir. Farklı dilde bir film izlemeye çalışabilir, farklı mutfağa ait bir yemek pişirebilir ya da gitmek istediğiniz yere her zamankinden farklı bir rota üzerinden gidiyor olabilirsiniz. Hayatınıza dahil ettiğiniz farklılık ne olursa olsun sonuç değişmez, keşfetmek her daim iyidir.” Önemsiz görünen bu değişiklikler, bakış açınızda ciddi kırılmalara yol açar ve “bildiklerinizi unutma” sürecinin başlaması için uygun ortamı yaratır.

Adaptasyon Becerisi Nasıl Geliştirilir?

Adaptasyon becerisi durağan değildir – her daim iyileştirilebilir.

Fratto, herkesin farklı olana yani değişime tepki vermek için güçlü bir içsel yeteneğe sahip olduğuna inanıyor. Ancak ona göre, “Adaptasyon, reaktif değil proaktif olmalıdır. Onu aramalı, üzerinde çalışmalı ve tıpkı bir kas misali geliştirmeliyiz. ”

Peki, uyum yeteneğimizi nasıl daha da geliştirebiliriz?

1) Ortak noktaları bulmaya odaklanın.

Diyelim ki pazarlama konusunda uzmansınız. Bu uzmanlığa bir de podcast’ler hakkında bilgi sahibi olmayı eklerseniz bu iki bilgi kümesini birbirine bağlayacak bir köprü görevi görürsünüz. İşletmeniz bünyesindeki bu tür boşlukları doldurmak adına fırsat kollamalısınız.

2) Gerektiğinde şeytanın avukatlığını yapmaktan kaçınmayın.

İş hayatı kimi zaman kendi görüşlerinizin doğruluğunu ölçmek adına karşıt görüşlerin savunucusu olmanızı, yani şeytanın avukatlığı rolünü üstlenmenizi gerektirebilir.

Bazı durumlarda büyük oynamaktan kaçınabilir – saygı duyduğunuz konumdaki bir bireyin görüşünü benimseyebilirsiniz. Bu yaklaşım; sizin, yöneticinizin veya ekip arkadaşlarınızın meseleyi başka bir gözle değerlendirmesini sağlayacaktır. Bu strateji aynı zamanda şahsi fikirlerinize körü körüne bağlanmanızı da engelleyecektir.

Yani güçlü fikirlere sahip olmalı ancak fikirlerinize pamuk ipliğiyle bağlanmalısınız. Unutmayın, adaptasyonun bir diğer ölçütü de sağlam fikirlere imza atma yeteneğine sahip olmak, ancak yeri geldiğinde -yeni bilgiler elde edip de söz konusu fikir geçerliliğini yitirdiğinde-ondan vazgeçmeyi bilmektir.

3) Bir hata günlüğü tutun.

“Hatalı olduğunuz, hata yaptığınız veya fikrinizi değiştirdiğiniz zamanları yazmanız adaptasyon süreciniz için son derece faydalıdır.” Birçoğumuz hatalarımızı birer utanç kaynağı olarak görüyor olsak da bu olumsuz algıyı değiştirmeli ve onları profesyonel yolculuğumuzun ilk adımları olarak görmeye başlamalıyız. Böylelikle, hatalarımızdan ders çıkarabilir, uyum sürecimizi hızlandırabiliriz.

Mutlaka okuyun: Hatalarınızdan Çıkarabileceğiniz Dersler