Ülkemizde marketlerde, pazarlarda pek sık rastlamasak bile yavaş yavaş yaban mersini (blueberry) tüketimi artmaya başladı.
Hem lezzetli hem de vitamin, antioksidan ve lif bakımından zengin olan yaban mersinini üretmek de sanıldığı kadar zor değil.
1900’lü yıllarda Kuzey Amerika yerlileri tarafından keşfedilen yaban mersini özellikle ABD’de hem meyvesi hem de peyzaj düzenlemesi için kullanılıyor. Öyle bir bitki aynı zamanda.
Bu yazıda size “Yaban mersini nasıl yetiştirilir? Nasıl iklimleri ve toprakları sever?” gibi soruların yanıtlarını sunacağız.
Yaban Mersini Türleri
Esasında 4 tür yaban mersini var: Yüksek boylu çalı, bodur çalı, tavşan gözü ve hidrid…
Ticari anlamda en çok yetiştirilen tür yüksek boylu çalı formuna sahip yaban mersini türü. Bu türünde kendi içinde tat, büyüklük, meyve verme sezonu gibi konularda alt türleri var.
Şimdi yaban mersini nasıl ekilir, yaban mersini bakımı nasıl yapılır, yaban mersini ne zaman hasat edilir gibi soruları cevaplayalım.
Yaban Mersini Ekimi Nasıl Yapılır?
Öncelikle belirtelim ki yaban mersini don sevmez. Soğuklara dayanıklıdır ancak kışları serin, yazların güneşli, bahar donlarının olmadığı iklimleri sever. Bu bağlamda ülkemizin Akdeniz bölgesi yaban mersini için ideal bir iklime sahiptir.
Yaban mersini fidesi bahar aylarında dikilir. Nisan-mayıs dönemi idealdir. Mümkünse 1-3 yaş aralığında fideler kullanmak daha iyi olur. Kapta yetişmiş bir yaban mersini fidesini kökleriyle birlikte toprağa ekmek mümkündür.
Yaban mersini ekimi için güneşli ve korunaklı bir alan tercih edilmelidir. Yaban mersini gölgeye dayanıklıdır ancak güneş gören yerlerde yetiştirilmesi daha iyi verim elde etmek için tercih edilmelidir. Ayrıca ekim yapılacak alanında sert ve kuru rüzgarlara kapalı olması gerekir.
Yaban mersini fidelerini dipdibe ekmemek önemlidir. Böyle olursa ağaçlar birbirlerinin güneşini kapatır. Buna karşın örneğin 7-8 fide dikimi yapılacaksa bahçeye veya tarlaya dağıtılmamalı, fideler aralarında belli boşluklar bırakılarak belirli bir alana ekilmelidir. Bu ürün kalitesi için daha uygun bir yöntemdir.
Yaban mersini sığ köklü bir bitkidir. Yani toprağın nemi tutma kapasitesi yüksek olmalıdır. Ayrıca toprağın su geçirimi yüksek olmalıdır.
Yaban mersini ayrıca asitli toprakları sever. pH değeri 4 ila 5 arasında olan topraklar yaban mersini yetiştirmek için uygundur. Toprağın asit değerini yükseltmek için kimyasal veya organik takviyelerin yapılmasına dikkat edilmelidir.
Yaban Mersini Bakımı Nasıl Yapılır?
Yaban mersini çalı şeklinde bir yapıya sahiptir. Yaban mersini köklerini nemli tutmak için toprağa biraz saman serpmeniz şarttır. Ayrıca 5-6 santimetre kalınlığında talaş da iş görür. Ancak bitkinin kökünü fazla boğmayın ki bitki hava alabilsin.
Yaban mersini fidesi haftalık 1 litre kadar sulanmalıdır.
Kuşların favori meyvelerinden biri yaban mersinidir. Dolayısıyla kuşlar bu bitkilere sık sık dadanır. Korkuluk iş görebilir ancak bitkiyi telli bir ağ ile korumak daha idealdir.
Ekimden 1 yıl sonra çiçek açma mevsiminde bir ölçek 10-10-10 gübre ilave edin toprağa. Her sene bunu 1 ölçek artırın.
Bitkinin ekimden sonraki 2 yıl içinde meyve üretmesine izin vermeyin. Bitki bu süre zarfında gücünü köklerini geliştirmeye harcamalıdır, meyve vermeye değil. Dolayısıyla açan çiçekleri ellerinizle koparmanız uzun vadede çok daha verimli hasatlar yapmanıza ve bitkinin daha sağlıklı büyümesine yardımcı olur.
Saksıda Yaban Mersini Nasıl Yetiştirilir?
Evet, saksıda ya da büyük kaplarda yaban mersini yetiştirilebilir. Bu sayede böceklerden ve kuşlardan korunma sağlanır ve ayrıca hastalıklara karşı daha dirençli olur. Toprak bakımından asidik olmayan bir bölgede yaşıyorsanız yaban mersininin ihtiyaç duyduğu pH değerini konteynır veya kaplarda daha kolay oluşturabilirsiniz.
- Drenaj delikleri olan geniş bir saksı bulun.
- Kumlu, kompostlu bir toprak tercih edin.
- Yaban mersini fidesini toprağa ekin ve iyice sulayın.
- Toprağı nemli tutmak için üst kısma saman serpebilirsiniz.
- Saksıyı güneşli bir yere koyun.
- Toprağın nemli kalmasına özen gösterin.
Yaban Mersini Nasıl Hasat Edilir?
Yaban mersini genelde Haziran-Temmuz-Ağustos aylarında hasat edilir.
Meyveler maviye döner dönmez hemen hasada başlamayın. Bir hafta kadar bekleyin. Hazır olduklarında koparmanıza gerek kalmadan elinize gelirler zaten.
Eğer 2 yaşında bir fide ektiyseniz, 2 yıl içinde meyve vermeye başlarlar. Belirttiğimiz gibi 2 yıl içinde açan çiçekleri koparın ki bitki daha sağlam büyüsün. Tam randıman almaya ancak 5. veya 6. yıl başlayacağınızı unutmayın.
Yaban Mersini Nasıl Budanmalıdır?
Yaban mersini çalısını dikildikten sonra 4 yıl budamaya gerek yoktur. 4 yıl sonra, çiçek açma mevsiminden önce ağacın büyümesini kolaylaştırmak için budanmalıdırı.
Kış sonu veya bahar başlangıcı bunun için idealdir. Ölü, kırık, kısa ve zayıf dalları budamak gerekir.
Yüksek boylu türlerde 6 yaşından büyük dalları kesmek gerekir. Kısa boylu türlerde ise ağacı zemine kadar budamak gerekir. Bu ise bodur türler budandıkları yıl meyve vermezler anlamına gelir. Ancak uzun vadede bu budama yaban mersinin sonraki yıllarda daha çok meyve üretmesini sağlar.
En Yaygın Yaban Mersini Türleri Nelerdir?
Onlarca farklı yaban mersini türü olduğunu söyleyebiliriz, ancak size ticari anlamda yaygın olarak üretimi yapılan birkaç türden bahsetmek isteriz.
a. Bluecrop
Dünyadaki en yaygın yaban mersini türüdür. Orta hızda büyür, çalının yüksekliği ortalama 150-200 santimetre arasındadır. Orta büyüklükte ve sertlikte yaban mersini tat bakımından harikadır.
Mayıs ayında çiçek açar ve Ağustos başında hasat edilir.
b. Brightwell
200-250 cm kadar yüksekliğe ulaşır. İri taneli meyveler verir. Meyveler olgunlaştıkça pembeden maviye döner. Verim bakımından diğer türlere göre daha iyidir. Yarı güneşli bölgeler de yetişebilir. Zira yaban mersini bol güneş isteyen bir bitkidir.
c. Pink Icing
Pink icing türü 100-150 cm yüksekliğe ulaşır. Temmuz gibi hasada hazır hale gelir ve yoğun bir tadı vardır.
Bol güneş ister ancak bulutlu havaları da tolere edebilir. Fazla bakım ve ilgi istemez. Boy olarak ufak olduğu için budama gibi bir derdiniz de yoktur. Eğer doğru koşullarda bakılırsa 20 yıl boyunca meyve vermeye devam eder.
d. Pink Popcorn
Bu yaban mersini türü diğerlerinden oldukça farklı bir görünüşe sahiptir çünkü olgunlaşınca rengi koyu maviye dönmez. Ham iken olduğu gibi yine rengi pembedir. Ancak tat bakımından bir farkı yoktur.
180 cm kadar boy verebilir. Orta hızda büyür, verim bakımından yüksektir ve Temmuz ortasında hasada hazır hale gelir.
