Korkularla yüzleşerek emin adımlarla yürümek
Hayatınızda hiç “Bu işe kalkışsam kesin başarısız olurum, en iyisi hiçbir şey yapmayayım.” dediğiniz oldu mu? Peki ya korkularınız yüzünden size gelecekte büyük faydası dokunacak işlerden kaçtığınız oldu mu hiç?
Emin olun çoğumuz hayatımızın belli dönemlerinde böyle düşünmüş, bu korkuları yaşamışızdır. Başarısızlık korkusu insanı pasifleştirir; öyle ki bu korku yüzünden bazen hiçbir şey yapamaz hale geliriz ve bir gıdım yol alamayız. İşte en büyük sorun da bu değil mi zaten? Korku hayatımızı yönlendirmeye başlarsa yaptığımız hiçbir işte ilerleme kaydedemeyiz, dolayısıyla karşımıza çıkan birçok fırsatı da kaçırmış oluruz. Giriş bölümünden de anladığınız üzere bu makalemizde başarısızlık korkusunu ele alacağız. Başarısızlık korkusunun ne demek olduğunu ve sebeplerini inceleyeceğiz, sonra da hem iş hem de hayatımızın diğer alanlarında başarıyı yakalamak için bu korkudan kurtulma yollarını tartışacağız.
Başarısızlık korkusunun nedenleri
Başarısızlık korkusunun sebeplerini bulmak için önce başarısızlığın tam olarak ne olduğunu anlamamız gerekiyor.
Aslına bakarsanız hepimiz başarısızlığı değişik şekillerde tanımlıyoruz çünkü hepimizin beklentileri, değerleri ve inançları birbirinden çok farklı. Mesela sizin başarısızlık olarak nitelendirdiğiniz herhangi bir durumu başka bir insan çok önemli bir deneyim olarak kabul edebilir.
Her zaman olmasa da çoğu kişi başarısız olmaktan korkar. Peki ya “atikifobi” olarak da bilinen başarısızlık korkusu tam olarak nedir? Düşünün, belirli hedefleriniz var ve bu hedefler doğrultusunda bazı şeyler yapmanız lazım ama siz bunları bir türlü yapamıyorsunuz. İçinizdeki korku sizi bu şeyleri yapmaktan alıkoyuyor. İşte bu korkuya başarısızlık korkusu diyoruz.
Başarısızlık korkusunun elbette birçok sebebi var. Mesela her şeyi eleştiren ve destekten çok köstek olan ebeveynlerin yetiştirdiği çocuklar başarısızlıktan korkarlar. Çocuklukları boyunca sürekli aşağılanan ya da gelişimlerine engel olunan kişiler yetişkinliğe eriştiklerinde bile kafalarındaki olumsuz düşüncelerden bir türlü kurtulamazlar.
Hayatınızın herhangi bir döneminde travma yaşadıysanız da bu korkudan muzdarip olmanız doğaldır. Örneğin, diyelim ki birkaç sene önce büyük bir grubun önünde son derece önemli bir sunum yaptınız ama işler hiç de istediğiniz gibi gitmedi, yani çok kötü bir performans ortaya koydunuz. Bu durum sizi o kadar derinden etkiledi ki başka işlerde de başarısız olmaktan korkar hale geldiniz, üstelik aradan yıllar geçmesine rağmen bu korkunun boyunduruğundan bir türlü kurtulamıyorsunuz.
Başarısızlık korkusunun belirtileri
Başarısızlıktan korkuyorsanız belki de bu belirtilere sahipsinizdir:
– Yeni şeyleri denemek istememek ve zorlu projelerde yer almaktan kaçınmak
– Kendini sabote etmek – Yapacağınız işleri sürekli ertelemek, aşırı endişelenmek ya da amaçlarınıza bir türlü ulaşamamanız
– Öz saygı veya özgüven eksikliği – “Asla terfi alamayacağım.” veya “Bu ekibe girecek kapasiteye sahip değilim.” gibi olumsuz şeyler söylemek.
– Mükemmeliyetçilik – Sadece mükemmel bir şekilde yapabileceğinizden emin olduğunuz şeyleri deneme isteği
Başarısızlık aslında bir bakış açısından ibaret
Başarısızlığın nesi güzel, biliyor musunuz? Hemen söyleyeyim: Başarısızlığı istediğimiz şekilde değerlendirebiliriz, yani mühim olan başarısızlığa bakış açımızdır.
Başarısızlığı “dünyanın sonu” olarak kabul edebiliriz ya da başarısız olunca “Ne kadar yetersiz ve rezil bir insanım.” diyerek içinde bulunduğumuz durumdan yakınabiliriz. Peki ya böyle olumsuz duygulara kapılmak yerine başarısızlığı inanılmaz bir fırsat olarak görüp hatalarımızdan ders alsak sizce de daha mantıklı değil mi? Bir iş istediğimiz gibi gitmediğinde hatalarımızı bulup bunlardan ders almaya çalışmalıyız. Emin olun, öğreneceğimiz her şey son derece mühim çünkü kendimizi ancak aldığımız dersler sayesinde geliştirebiliriz, böylelikle de aynı hatayı tekrar yapmayız. Unutmayın, başarısızlıklar karşısında yılmamak sadece sizin elinizde!
Mutlaka okuyun: Hatalardan Nasıl Ders Çıkarılır?
Zamanında başarısızlığı tatmış ama sonradan başarıya ulaşmış olan birçok insan var. Gelin, birkaç örneğe bakalım:
Michael Jordan, gelmiş geçmiş en iyi basketbolculardan biri olarak kabul edilir. Fakat Jordan lisedeyken okulun basketbol takımından çıkarılmıştı çünkü takımın koçu onun yeterince yetenekli olmadığını düşünüyordu.
Dünyanın en zenginlerinden ve en başarılı iş adamlarından biri olan Warren Buffet’ın Harvard Universitesi’ne kabul edilmediğini biliyor muydunuz?
Peki dünyaca ünlü Virgin şirketlerinin sahibi Richard Branson’un liseyi bile biteremediğini duymuş muydunuz?
Bu hayatta illa belli başlı zorluklarla karşılaşırız ve başarısız oluruz. Yanlış kararlar alabiliriz, bu yüzden birçok kapı yüzümüze kapanır. Ama bir düşünün: Michael Jordan, takıma alınmadığında basketi bıraksaydı ne olurdu? Richard Branson, “Lise diploman yoksa bir baltaya sap olamazsın.” diyen insanlara kulak assa bugün buralara gelebilir miydi?
Başarısızlıklarınız yüzünden pes ederseniz kaçıracağınız onlarca fırsatı düşünün.
Bazen başarısızlıklar sayesinde o kadar önemli şeyler öğreniriz ki bunları normalde öğrenme şansımız yoktur bile. Mesela başarısızlıklarımız sayesinde içimizdeki gerçek gücü keşfedebiliriz ya da gerçek dostlarımız kimmiş, anlarız. Hatta bazen işler istediğimiz gibi gitmeyince hırslanırız, sonunda da başarıya ulaşırız.
Mutlaka okuyun: Bazen Başarısızlık Başarıya Giden Yolu Açar
Başarısızlık korkusu nasıl yenilir?
Hangi işi yaparsak yapalım her zaman başarısız olma ihtimalimiz vardır. Bu ihtimali göze alıp gerçeklerle yüzleşirsek cesaretimiz arttığı gibi hayatımız da güzelleşir.
Biz yine de başarısızlık korkusunu azaltmanın birkaç yolunu ele alalım:
Giriştiğiniz işin tüm muhtemel sonuçlarını analiz edin: Birçok insan bilinmeyenden çekinir, bu yüzden de başarısızlıktan korkar. Verdiğiniz kararların tüm muhtemel sonuçlarını göz önünde bulundurarak bu korkuyu yenin.
Daha olumlu düşünmeyi öğrenin: Olumlu düşünerek öz güveninizi büyük oranda artırabilirsiniz, böylelikle kendinizi de sabote etmemiş olursunuz.
En kötü durum senaryolarını inceleyin: Bazen en kötü durum senaryoları, karşınıza hakikaten korkunç sonuçlar çıkarabilir, haliyle siz de başarısızlıktan korkarsınız. Fakat bazen de en kötü durum aslında çok da ‘kötü’ değildir, siz de bunun farkına varırsanız epey rahatlarsınız.
Beklenmedik durumlar için plan yapın: Bir işte başarısız olmaktan korkuyorsanız mutlaka bir “B planı” yapın. Bu B planı sayesinde korkunuz azalır ve kendinizden daha emin bir şekilde yolunuza devam edebilirsiniz.
Hedef Belirlemek
Başarısızlıktan korkuyorsanız hedef belirlemek sizin için zor olabilir. Yani muhtemelen “Ya hedeflerime ulaşamazsam?” diyorsunuzdur içinizden. Ama şunu hiç unutmayın: Koyduğumuz hedefler sayesinde hayatımızın gidişatını belirleriz. Hedefi olmayan insanın rotasız bir gemiden ne farkı vardır ki?
Peki hedeflerimizi nasıl belirlemeliyiz? Birçok uzman, “görselleştirme” tekniğinin etkili bir yöntem olduğunu söylüyor. Yani, hedefinize ulaştıktan sonra hayatınızın nasıl değişeceğini düşünür ve bunu gözünüzün önünde canlandırırsanız kendiniz için muazzam bir motivasyon kaynağı yaratabilirsiniz.
Ancak başarısızlıktan korkanlar için görselleştirme tekniği tam bir kabus olabilir. Araştırmalara göre başarısızlıktan korkan insanlar, hedeflerine ulaştıkları günlerin hayalini kurduklarında maalesef çoğu zaman olumsuz duygulara kapılıyorlar.
Peki o zaman hedeflerimizi belirlemek için en doğru yöntem ne?
Öncelikle ufak hedefler koyun. Burada dikkat etmeniz gereken husus, bu hedeflerin ne çok basit ne de çok zor olması. Söz konusu hedeflerin öz güveninizi artıracağını da hiç unutmayın.
Örneğin iş yerinizde bağlı bulunduğunuz departmanının yeni müdürüyle konuşup terfi istemeye bir türlü cesaret edemediniz. O zaman hemen bunu kendinize hedef olarak belirleyin. Bir gün belirleyerek müdürünüzün ofisine gidin, kendinizi tanıtın.
Peki bir de şunu düşünün: MBA yapmak en büyük hayallerinizden biri ama iyi bir okula kabul almak için gereken zekaya ve donanıma sahip olmadığınızı düşünüyorsunuz. Bu durumda okulun danışmanıyla görüşmeyi kendinize bir hedef olarak belirleyin. Danışmanla konuşun ve okula kabul şartlarını öğrenin.
Bu tür küçük hedefleri daha büyük hedeflere giden yolda birer adım olarak görün. Burada dikkat edilmesi gereken bir unsur da sadece sonuca odaklanmamak. Yani terfi etme ya da MBA yapma hayallerine takılıp kalmayın. Bundan ziyade sıradaki adımı düşünün. Hedefiniz terfi almak ise gidip müdürünüzle konuşun, MBA yapmak istiyorsanız okulun danışmanıyla görüşün.
Sabırlı olup ufak ufak adımlar atarsanız hem öz güveninizi artırır hem de hedefinize doğru hiç durmadan ilerlersiniz. Ayrıca bu sayede o büyük, nihai hedefinizin üzerinizde yaratacağı baskıdan da kurtulurmuş olursunuz.
Not: Başarısızlık korkusu bazen çok daha ciddi bir psikolojik rahatsızlığın belirtisi olabilir. Eğer bu korku günlük hayatınızın her alanını büyük ölçüde etkiliyorsa bir psikiyatra gitmenizi tavsiye ederiz.
Mutlaka okuyun: Yüzde 10 Kuralı: Küçük Adımlarla Büyük İlerleme Kaydetmek
Mutlaka okuyun: Mutlu değilseniz şikayet etmeyi bırakın ve harekete geçin!
Önemli Noktalar
Çoğumuzun başarısızlıktan korktuğu su götürmez bir gerçek. Evet doğru ama bu korku bizi yolumuza devam etmekten alıkoymamalı.
Başarısızlık korkusunun çocuklukta yaşanan tatsız olaylardan tutun da yetişkinlik çağımızda yaptığımız hatalara kadar birçok sebebi olabilir. Ama hiç unutmayın, her zaman bir seçeneğimiz vardır. Zorluklar karşısında korkup korkmamak sizin elinizde.
İlk olarak küçük hedefler koyun, bunları gerçekleştirerek öz güveninizi artırın. Tüm muhtemel sonuçları düzgün bir şekilde değerlendirin ve her ihtimale karşı bir B planınız olsun. Ayrıca elbette olumlu düşünmeniz gerektiğini de aklınızdan çıkarmayın. Ağır ama emin adımlarla ilerlerseniz gün gelir korkunuzu yenersiniz.
Söyler misiniz, şu hayatta başarısızlığı tatmamış biri var mıdır? Hiç başarısız olmamış biri varsa bile bu kişi asla kabuğundan çıkamamıştır. Öyle ki, korkudan muhtemelen hiçbir yere gidemiyordur. Uzun lafın kısası, böyle bir insanın hayatını yaşadığından söz etmek bile güçtür.
